91
ISHNING MAQSADI:
Odamlarning mehnat jarayoni turli xarakterda byoladi:
energetik (jismoniy), boshkarishi va evristik. Real xayetda bu faoliyatlar turlicha
xissada birgalikda olib borilishi mumkun. Хar bir xodim uz ish faoliyatlarida ko‘proq
aqliy, jismoniy yoki boshka bir xarakterli bo‘lgan mehnat bilan mashg‘ul bo‘ladi.
Operatorning mehnat jarayoni ko‘proq boshkarvchilik xarakterda bo‘ladi.
Inson faoliyati uning ikki, uzaro boglangan, imkoniyaati buyicha olib boriladi:
harakatchanlik va ishchanlik.
Harakatchanlik–insonning maksadga muvofik imkoniyatlarini shakllantirishdir.
Inson organizimining ishchanligi-ma‘lumotlar, energiya, massani o‘zgartirish
bo‘yicha faoliyatida psixofizik harakatlarni bajarishdir.
Operatorning ishchanligi–bu uning uzoq muddatga yuqori mehnat
ko‘rsatgichlari bilan ish unumdorligni saqlagan holda faoliyat ko‘rsatishidir.
Operatorning ish qobilyati ish kuni davomida biologik, fizika-ximyoviy,
psixologik sotsial va iqktisodiy faktorlar ta‘sirida o‘zgarib turadi.
Barqaror ishchanlik fazasida operatorning ish ko‘rsatkichlari barqarorlashib
maksimal optimal holatida bo‘ladi, realektorli aspektorlar ishchi dominant
xususiyatini oladi. Ishchanlik ko‘ursatkichlari
insonning charchashi oqibatida susayadi. Inson e‘tibori, ish bajarish, harakatlari
anikligi pasayadi. Тexnik iqktisodiy ko‘rsatkichlari yomonlashadi.
Bu holat va fazalar tushlikdan keyin xam takrorlanadi, faqat ishchanlik
ko‘rsatkichlari bir oz pasroq bo‘ladi, bu yerda ishga kirish vaqti qisqarok bo‘ladi.
Ish vaqti oxirida ishchanlikning pasayishi ham ko‘proq bo‘ladi. Dekompensatsiya
fazasida operatorning barcha funksional sistemalari faoliyati yomonlashadi.
Organizmda vegitativ buzulishlar paydo bo‘ladi, xotira va intellekt susayadi. Ish
xarakteriga qarab inson organizmi moslashuviga qarab, ish sharoitlariga qarab,
inson yaxshi dam olganidan keyin ma‘lum vaqt ishchanlik kuzatiladi. Yuqori
ishchanlik ertalab 6:00dan 15:00 gacha kuzatilgan (maksimum soat 10:00 da),
yana 15:00dan 22:00gacha bo‘lishi mumkin (2-smena). Тungi soat 3:00da eng
past ishchanlik kuzatilgan.
Ishchanlik hafta kunlarida ham o‘zgarib boradi. 1 -kun nisbatan past. 2-4
kunlar yuqori, 5-6 kunlari susayadi. Ishlashning susayishi asosan ishlab chiqarish
charchoqlari hisobiga bo‘ladi.
Ishlab chiqarishi charchoqlari–bu operatorning ish sharoiti va mehnat
ta‘sirida vaqtinchalik, qayta tiklanuvchi ishchanlikning susayishidir.
Charchoqga operatorning sub‘ektiv sezgilari quyidagilar:
Do'stlaringiz bilan baham: