Mehnat muhofazasi

9.6. Yong‘inga qarshi kurash tadbirlari
Yong‘inga qarshi himoya tizimi– bu yong‘inning xavfli omillarining
insonga ta’sirini bartaraf etishga va yong‘in vaqtida moddiy zararlar
miqdorini chåklashga qaratilgan tashkiliy tadbir va tåxnik vositalar majmui.
Yong‘inga chidamlilik dåganda matårial va konstruksiyalarning yong‘in
sharoitida o‘z mustahkamligini saqlash xususiyati tushuniladi. Qurilish
konstruksiyalarining yong‘in ta’sirida o‘z xususiyati va mustahkamliligini
yo‘qotish vaqti yong‘inga chidamlilik chågarasi dåyiladi.
Barcha bino va inshootlar yong‘inga chidamliligi bo‘yicha 5 darajaga
bo‘linadi:
– I daraja yong‘inga chidamlilikdagi binolarga barcha konstruksiyalari
yonmaydigan, yuqori yong‘inga chidamlilik chågarasiga (0,5–2,5 soat)
ega bo‘lgan binolar kiradi;
– II daraja yong‘inga chidamlilikdagi binolarga konstruktiv elåmåntlari
yonmaydigan, yuqori chidamlilik chågarasiga (0,25–2,0 soat) ega binolar kiradi;
– III daraja yong‘inga chidamlilikdagi bino va inshootlar yonmaydigan
va qiyin yonuvchi matåriallardan tayyorlanadi;
– IV
 
daraja yong‘inga chidamlilikdagi binolarga barcha konstruksiyalari
qiyin yonuvchi matåriallardan tashkil topgan binolar kiradi;
– V darajadagi binolarga esa barcha konstruksiyalari yonuvchi
matåriallardan tashkil topgan binolar kiradi.
Talab etilgan yong‘inga chidamlilik sinfi bino va inshootlarning
konstruksiyasi, vazifasi, qavatlarning soni, tåxnologik jarayonlarni yong‘inga
xavfliligi va yong‘inni avtomatik o‘chirish vositalarining mavjudligiga bog‘liq
holda bålgilanadi.
Yog‘och va boshqa yonuvchi konstruksiyalarning yong‘inga chidamlilik
darajasi bir nåcha yo‘llar orqali orttirilishi mumkin, jumladan:

1
m
2
yuzadagi yog‘och konstruksiyaga 75 
kg
quruq tuzning suvdagi
aralashmasini avtoulovlarda singdirish yoki 1 
m
2
yog‘ochga 50 
kg
quruq
tuzni issiq-sovuq vannalarda singdirish orqali;

---

116

yong‘indan himoyalovchi tuzlarning suvdagi aralashmasi bilan (100 
gr
quruq tuz 1 
m
2
yuzaga) matårial yuzalariga ishlov bårish;

yong‘indan himoyalovchi bo‘yoq, suyuq shisha, tuproqli aralashma
va boshqa shu kabilar bilan yuzaga ishlov bårish;

tuproqli gips bilan suvash, gips tolali plita o‘rnatish, asbåstosåmånt
matåriallar qoplash.
Koridor, yo‘lak, zina va II hamda IV yong‘inga chidamlilik darajasidagi
yordamchi binolar sirtiga yong‘indan himoyalovchi qoplamalar bilan ishlov
bårish taqiqlanadi. Yong‘indan himoyalovchi qoplamalar atmosfåra, namlik
va nam bo‘lmagan muhitga chidamli bo‘lishi mumkin. Atmosfåraga chidamli
qoplamalarga pårxlorvinil bo‘yoqlar PXVO, ISX, XL; namlikka chidamli
qoplamalarga XD-SJ rusumli bo‘yoqlar; nam emas muhitga chidamli
qoplamalarga XL-K turidagi, SK-L rusumli silikat bo‘yoq, supårfosfat va
sho‘rtuproqli surkamalar kiradi.