Mehnat ishlab chiqarish tadbirkorlik qobiliyati kapital halim hamroyev tadbirkorlik asoslari

nizomlar, y o ‘riqnomalar, normativlar va boshqalar) qabul qilish va
og ‘izaki topshiriqlar berish, ularning bajarilishini nazorat qilish yoMi
bilan amalga oshiriladi. Mazkur vositalar boshqarish obyektiga juda
tez ta’sir etadi va ularni harakatga keltiradi hamda qisqa muddatda
ko‘zlangan natijaga olib keladi. Lekin ularni bajaradigan xodimlar-
ning fikrlari va munosabatlari e ’tiborga olinmay, faqat ijro etishlari ta­
lab qiladi.
Iqtisodiy usullar moddiy taqdirlash, moddiy rag‘batlantirish, moddiy
jazolash yo'llari bilan ishchi-xodimlaming moddiy manfaatdorligiga
ta’sir etib, ularni yaxshiroq ishlashga undashga y o ‘naltirilgan. Ularga
har bir xodim mehnatining miqdori, sifati, natijalariga muvofiq ish haqi
belgilash, ularning o ‘zgarishiga qarab ish haqini ham o ‘zgartirish, yax-
shi ishlaganlarga pul mukofotlari va sovg‘alar berish, o ‘z vazifalarini
lozim darajada uddalay olmaganlarni mukofotdan mahrum qilish, ish
haqini kamaytirish, ularga pul jarimalari qo‘llash va boshqalar kiradi.
Bu usullarni samarali qo‘llash uchun har bir xodimning ishning moddiy
natijalariga qiziqishi, moddiy qadriyatlar va manfaatdorlikka munosa-
batini bilish va to ‘laroq e ’tiborga olish lozim. Bozor iqtisodiyoti sharoi­
tida boshqarishning iqtisodiy usullariga kengroq o ‘rin berish maqsadga
muvofiq.
Boshqarishning ijtimoiy-psixologik usullari shaxsning ijtimoiy-
psixologik holatiga ta’sir etishga m o‘ljallangan. Ularga quyidagilar ki­
radi:
- jamoada sog‘lom ijtimoiy-psixologik muhit yaratish;
- xodimlaming ijtimoiy-ma’naviy qiziqishlari, ehtiyojlarini aniq­
lash va qondirib borish;
-xod im lam in g jamoadagi shaxsiy maqsadlarini jamoaning umumiy
maqsadi bilan uyg‘unlashtirish;