Mehnat bozori statistikasi

Bugungi kunda davlat mehnat resurslaridan foydalanishga ikki хil yondashish mumkin. Birinchisi, jamiyat ishlab chiqarishida iqtisodiy faoliyat bilan band bo’lganlardan to’laroq foydalanish bo’lsa, ikkinchidan iqtisodiy faoliyat bilan band bo’lishga mumkin qadar ko’proq aholi potensial mehnat resurslarini jalb etishdir.

• Bugungi kunda davlat mehnat resurslaridan foydalanishga ikki хil yondashish mumkin. Birinchisi, jamiyat ishlab chiqarishida iqtisodiy faoliyat bilan band bo’lganlardan to’laroq foydalanish bo’lsa, ikkinchidan iqtisodiy faoliyat bilan band bo’lishga mumkin qadar ko’proq aholi potensial mehnat resurslarini jalb etishdir.
• Har qanday ishlab chiqarishni tashkil etish uchun uch element mavjud bo’lishi lozim:
• - mehnat predmeti;
• - ishlab chiqarish vositalari;
• - ish kuchi.
• Ish kuchi ishlab chiqarish kuchlarining sub’ektiv elementi va uning ishlab chiqarishda tutgan o’rni salmoqlidir. Ishlab chiqarish vositalari eng so’nggi, zamonaviy, yuqori unumli bo’lmasin, ish kuchisiz ulardan hech qanday naf bo’lmaydi. Ikkinchidan, shu ishlab chiqarish vositalari, ishlab chiqaruvchi kuchlarning moddiy buyum qismi ilgarigi jonli mehnat mahsulidir.
• Inson mehnat qilish qobiliyati moddiy ne’mat yoki хizmatlar yaratishda o’ziga o’rinbosar topadi.
• Ishlash qobiliyatiga ega bo’lgan shaхslar, ya’ni ishchi kuchining yig’indisi mehnat resurslarini tashkil etadi, bularga nafaqat iqtisodiy faol aholi, balki boshqa kategoriyalari ham, shu jumladan, ishdan ajralgan holda o’qiyotganlar va ayni daqiqada ishlamayotgan va ish qidirayotganlar ham kiritiladi.
• Mehnat resurslari haqida ikki хil tushuncha mavjud:
• - potensial mehnat resurslari;
• - haqiqiy mehnat resurslari.
• Potensial mehnat resurslariga mehnat yoshidagi mehnatga layoqatlilar kiritiladi. Mehnat qilish yoshi dinamikada o’zgaruvchan bo’lib, bu o’zgarish davlat rivojlanish darajasi, iqtisodiyot krizisi yoki rivojlanishi, mehnat resurslariga bo’lgan talab kabilar ta’sir ko’rsatadi. Masalan, ikkinchi jahon urushida sobiq Ittifoq hududida 14 yoshdan yuqori bo’lganlar mehnat resursi qatoriga kiritilganlar.