|
2-bob
Axborot mahsulotlari.
Kommunikatsiyada axborot xossalari.
Texnologiyalarning umumnazariy jihatlari.
Axborot texnologiyasi.
Turizmda axborot texnologiyalarining tasnifi.
Axborot - kommunikatsiya texnologiyalari.
Turizm tashkilotining axborot ta’minoti
Tayanch so‘z va iboralar
Nazorat savollari
Test savollari
Foydalanilgan adabiyotlar
41
2.1. Axborot mahsulotlari
Axborot
zahiralariga
axborot
texnologiyalari
va
tizimlarni
tadbiq
etish
natijasida
yangi
axborot
yoki
axborotning
yangi
shakli
hosil
qilinadi
,
sifati
esa
o‘zgaradi
.
Hosil
qilingan
mahsulot
axborot
mahsuloti
va
bu
mahsulotni
yetkazib
berish
esa
axborot
xizmati
deyiladi
.
Axborot__mahsuloti__va__xizmati'>Axborot
xizmati
-
foydalanuvchiga
axborot
mahsulotini
taqdim
etish
yoki
qabul
qilishdir
.
Axborot
mahsuloti
va
xizmati
bu
maxsus
xizmat
bo‘lib
,
iste’molchilarni
foydalanishi
uchun
ishlab
chiqilgan
va
ular
orasida
tarqatish
uchun
mo‘ljallangan
axborotiy
ma’lumotlar
to‘plami
va
kommunikatsiyalardir
.
Axborot
mahsuloti
qattiq
jismlarda
aks
ettiriladi
.
Axborot
mahsuloti
va
xizmatiga
quyidagilar
kiradi
:
Aloqa
.
Axborot
,
masalan
ma’lumotlar
,
bilimlar
,
dasturiy
ta’minotlar
.
Hozirgi
kunda
axborot
bozorida
quyidagi
tipdagi
axborotlar
mavjud
:
Ishbilarmonlik
axboroti
,
ya’ni
birja
axborotlari
,
moliyaviy
,
siyosat
va
xo‘jalik
axborotlari
(
qimmatbaho
qog‘ozlar
narxi
,
valyutalarning
kurslari
va
boshqalar
),
statistik
axborotlar
(
ijtimoiy
,
demografik
,
ekologik
va
boshqalar
),
tijorat
axborotlari
(
korxonalar
,
mahsulotlar
,
narxlar
va
boshqalar
bo‘yicha
).
Professional
axborot
–
yuristlar
,
vrachlar
va
boshqalar
uchun
mo‘ljallangan
maxsus
ma’lumotlar
,
ilmiy
-
texnik
axborotlar
.
Iste’mol
axboroti
–
yangiliklar
,
adabiyotlar
,
kompyuter
o‘yinlari
,
videofilmlar
va
audio
mahsulotlar
.
Ta’lim
xizmatlari
–
elektron
darsliklar
,
uslubiy
ko‘rsatmalar
va
boshqalar
.
Axborot
tizimlari
va
vositalarini
ta’minlovchi
–
dasturiy
mahsu
-
lotlar
,
texnik
vositalar
,
axborot
tizimlari
va
texnologiyalari
ishlab
chiqish
va
ularga
xizmat
qilish
,
ma’lumotlar
bazasini
ishlab
chiqish
va
boshqalar
.
Xordiq
chiqarish
–
dam
va
rohat
olish
uchun
ijodiy
mutaxassislar
tomonidan
ishlab
chiqilgan
axborot
mahsuloti
.
42
Axborot
mahsuloti
va
xizmatiga
misol
qilib
quyidagilarni
keltirish
mumkin:
Kutiladigan
funksiyasi
Mahsulot
turi
Xizmat
ko‘rsatish
Kompyuter
xizmatlari
Shaxsiy
kompyuter
Mashina
vaqtini
taqsimlash
Bibliografiya
Doimiy
ma’lumotlarni
saqlash
qurilmalari
Ma’lumotlar
bazasi
Televideniya
dasturlari
Videoplenka
Teleko‘rsatuvlar
Qo‘riqlash
vositalari
Qo‘riqlash
uskunalari
(
indikatorlar
,
signal
uzatish
uskunalari
)
Masofaviy
o‘qish
qurilmalari
Xabarlarni
sintezatori
Mini
EHM
Ma’lumotlarni
jam-
lashga
mo‘ljallangan
tarmoqlar
Kompyuter
dasturlari
Diskovodlar
Dasturlarni
yuklash
O‘yinlar
Oddiy
“
kompyuter
”
Videoteka
Ma’lumotlar
bazasiga
tayangan
quyidagi
axborot
xizmatlarini
misol
qilsa
bo‘ladi
:
axborotiy
nashriyotlarni
chop
qilish
;
buyurtma
bo‘yicha
ma’lumotlarni
qidirish
;
ilmiy
-
texnikaviy
ma’lumotlarni
qayta
ishlash
(
tarjima
,
umumlashtirish
);
ma’lumotlar
bazasiga
masofadan
murojaat
qilish
;
dasturiy
ta’minotlarni
o‘rnatish
;
aloqaviy
xizmatlar
;
asosiy
manbani
taqdim
etish
.
Axborot muhiti – subyekt faoliyati uchun axborotni yaratish, uzatish,
to‘plash, saqlash, ishlov berish va tasvirlashlarni ta’minlovchi axborot tizimlari,
axborot infratuzilmasi, axborot tashuvchilari va boshqa vositalar jamlanmasidir.
43
Ushbu ta’rifdan axborot muhiti bevosita axborot jarayoni bilan bog‘liq
bo‘layapti. Axborot jarayoni – axborotni yaratish, yig‘ish, ishlov berish, to‘plash,
saqlash, izlash, tarqatish, va iste’mol qilish jarayonlari.
Hozirgi zamonaviy rivojlanish bevosita axborotlashgan jamiyatning
shakllanishi bilan bevosita bog‘lik bo‘lib, davlat chegaralari kabi to‘siqlardan
bemalol o‘tib, har xil madaniyat, iqtisodiy rivojlangan va rivojlanmagan
jamiyatlarni birlashtirish qobiliyati yaqqol namoyon bo‘lmoqda. Bunday holat,
albatta, turizm sohasiga o‘z ta’sirini o‘tkazmoqda. Turizmni rivojlanishida
axborotiy jarayonlarining ahamiyatini, unda quyidagi jihatlarni namoyon
qilmoqda:
1.
Axborot muhitida ma’lumotlarni uzatishda juda yuqori natijalarga erishildi.
Masalan, ma’lumotlarning uzatish tezligining o‘sishi, axborot oqimlarining
hajmi dunyo bo‘yicha kundan-kun o‘sib borishi. Bular esa iqtisodiyotda keskin
o‘zgarishlarga olib kelmoqda, bu esa o‘z navbatida turistik industriyada keskin
o‘zgarishlarga olib kelmoqda. Bunda mavjud ma’lumotlarni uzatish va qabul
Axborot jarayoni
Saqlash
Axborot
tashuvchilar
To‘lqinlar
Qattiq disklar
va b.
Uzatish
Ishlov berish
Axborot
tashuvchilar
To‘lqinlar
Qattiq disklar
va b.
Signal
Belgi
Til
Analogli
Raqamli
Tabiiy
Sun’iy
Alifbo
Sintaksis
Semantika
44
qilish texnologik jarayonlar turistik firmalar faoliyatini yengillashtirish bilan
birgalikda, undagi turistik mahsulotlarni tayyorlashda keskin o‘z ta’sirini
o‘tkazishmoqda, masalan, ularni keskin eskirishi, yangilanishii kabi sifatlari.
Bulardan tashqari mijozlar uchun qulayliklar paydo bo‘ldi, masalan, masofadan
turib kerakli turpaketni buyurtma qilish imkoniyati paydo bo‘ldi.
2.
Zamonaviy turizmni rivojlanishi bevosita uchta sohaning rivojlanishidan kelib
chiqmoqda, bular: real iqtisodiyotning rivojlanishi, elektron to‘lov tizimlarining
rivojlanishi va virtual iqtisodiyotning rivojlanishi. Turizm sohasida virtual
iqtisodiyotning ulushi real iqtisodiyot ulushiga nisbatan oshib bormoqda.
Buning asosiy sababi turizm sohasida elektron to‘lov tizimlarining joriy etilishi.
Turizmning virtual sektori quyidagi tuzilmalar orqali namoyon bo‘ladi: internet
do‘kon, turistik veb-firmalar, veb-xizmatlar va b.
3.
Asosiy jihatlardan yana biri – bu axborot madaniyatining shakllanishi, virtual
sayohatlarning rivojlanishi va shular orqali turistik virtual birlashmalarning
paydo bo‘lishidir.
2. Kommunikatsiyada axborot xossalari
Axborot zaxirasining boshqaruv tizimi uchun effektivligi ko‘p hollarda
kommunikatsion funksiyani tadbiq etishga bog‘liq, ya’ni boshqaruv tizimi
elementlarining bir-biriga va tashqi muhitning axborotiy ta’siriga bog‘liq. Shu bois
tashkilot va kommunikatsiya funksiyalarini tadbiq etish texnologiyalari boshqaruv
tizimi uchun katta ahamiyatga egadir.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
