Mehmonxonalarda axborot kommunikatsion tizimlar

Foydalanuvchilar 
 
 
               
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Infologik modelning ahamiyatini quyidagi sxemadan anglab olsak bo‘ladi: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Avtomatlashtirilgan
 
axborot
 
texnologiyalarini
 
axborotiy
 
ta’minotini
 
rivojlanishida
 
ekspert
 
tizimlari
 
katta
 
ahamiyat
 
kasb
 
etadi
. 
 
Ekspert
 
tizimi
  – 
bu
 
yuqori
 
malakali
 
mutaxassislarni
  (
ekspertlarni
) 
bilimlariga
 
asoslangan
 
maxsus
 
kompyuter
 
tizimidir
. 
ET
 
larida
 
bilimlar
 
bazasi
 
tushunchasi
 
qo‘llaniladi
. 
Bilimlar
 
bazasi
 
deb
 
o‘rganiladigan
 
predmet
 
sohasiga
 
taalluqli
 
murakkab
 
masalalarning
 
yechimini
 
qidirishdagi
 
modellar
, 
qoidalar
 
va
 
ko‘rsatkichlar
, 
ma’lumotlar
 
to‘plamiga
 
aytiladi
. 
Bilimlar
 
bazasining
 
asosiy
 
xususiyatlari
 
quyidagi
 
sxemada
 
keltirilgan
.  
 
 
3- tashqi model
 
2- tashqi model
 
1- tashqi model
 
konseptual model 
ichki model 
fizikaviy MB 
1 
2 
 
3 
tashqi model 
tashqi model 
konseptual model 
Ichki model 
Predmet soha 
Infologik model 

---

 
121 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Bilimlar
 
bazasining
 
tarkibi
 
va
 
uning
 
faoliyatini
 
quyidagicha
 
tasvirlash
 
mumkin
: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ekspert
  – 
ma’lum
 
predmet
 
sohasidagi
 
muammoning
 
yechimini
 
topa
 
oladigan
 
mutaxassis
. 
 
Bilimlarni
 
egallash
 – 
bilimlar
 
bazasini
 
kengaytirish
, 
ma’lumot
 
va
 
bilimlarni
 
o‘zgartirishni
 
bildiradi
. 
 
Tushuntirishlar
 – 
bilimlar
 
bazasini
 
qo‘llashdagi
 
olingan
 
natijani
 
ketma
-
ket
 
yoritib
 
berib
, “
nima
 
uchun
” 
degan
 
savolga
 
javob
 
olish
 
imkonini
 
beradi
. 
 
Mantiqiy
 
xulosa
 
chiqarish
  – 
bu
 
qoidalarni
 
faktlar
 
bilan
 
taqqoslab
 
yangi
 
xulosalar
 
chiqarishdir
. 
 
2. Ma’lumot bazasi va bankini loyihalash 
 
 
Ma’lumotlar  bazasini  loyihalashning  asosiy  maqsadi  uning  mantiqiy 
tuzilishini  belgilashdan  iboratdir.  Ma’lumotlar  bazasini  ishlab  chiqish  predmet 
sohasini  tavsiflash  asosida  amalga  oshiriladi.  Bu  tavsif  ma’lumotlar  bazasiga 
yuklash uchun zarur bo‘lgan ma’lumotlarni o‘z ichiga oluvchi hujjatlar majmuini 
Bilimlar bazasi 
Yuqori sifatli tajriba 
Bilim olish va mashq 
qilish 
Bashorat 
imkoniyatlari 
Usullar va yechimlar 
to‘plami 
Foydalanuvchi 
Tushuntirishlar 
Mantiqiy xulosa 
chiqarish 
Ekspert 
Bilimlarni 
egallash 
Bilimlar bazasi 

---

 
122 
va  predmet  sohasini  ifodalovchi  obyekt  va  jarayonlar  haqidagi  boshqa 
ma’lumotlarni o‘z ichiga oladi.  
 
Ma’lumotlar  bazasini  yaratishni  uni  loyihalashdan  boshlamoq  shart. 
Loyihalash  natijasida  bazaning  tuzilishi,  ya’ni  jadvallar  tarkibi,  ularning  tuzilishi 
va  mantiqiy  aloqadorliklari  aniqlanadi.  Jadvalning  tuzilishi  ustunlar  tarkibi, 
ularning  ketma-ketligi,  har  bir  ustun  ma’lumotlarining  turi  va  o‘lchami, 
shuningdek, jadval kaliti bilan aniqlanadi. 
 
Ma’lumotlar bazasini loyihalashda ikki yondashuvdan foydalanish mumkin. 
Birinchi  yondashuvda  dastlab  baza  yaratishdan  maqsad,  ular  yordamida  qanday 
masala  yechilishi  hamda  ko‘rilayotgan  masalalarning  ushbu  ma’lumotlarga 
ehtiyoji  aniqlanadi.  Ikkinchi  yondashuvda  predmet  sohasi  o‘rganiladi,  undagi 
ma’lumotlar tahlil qilinadi va o‘rganiladigan predmet sohasining bir xil obyektlari 
aniqlanadi.   
Predmet sohasining tadqiqot qilish jarayoni quyidagi sxemada keltirilgan: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3. Turizm, mehmonxona va restoran biznesida intellektual axborot 
texnologiyalari va tizimlari 
 
 
Hozirgi  kunda  intellektual  axborot  tizimlari  ko‘p  sohalarda  ishlab 
chiqilmoqda,  masalan,  Yandex  Internet  brauzeri.    Mehmonxona  va  restoran 
biznesini  boshqarishda  esa  Fidelio  Suite8  tizimi  ham,  uni  ishlab  chiquvchilar 
tomonidan      intellektual  tizimlar  toifasiga  kiritilgan.  Ushbu  tizim  istalgan 
kattalikdagi mehmonxonalarning quyidagi xizmatlarini tahlil qiladi va boshqaradi:
 
Predmet sohasini kuzatish 
Obyektlarni aniqlash 
Jarayonlarni formallashtirish 
To‘plamlarni ajratish 
Infologik sxemaning korrektligini tekshirish 

---

 
123 
-
 
Savdo; 
-
 
Bronlash; 
-
 
Mehmonlarni joylashtirish; 
-
 
Konferehtsiyalar tashkil etish; 
-
 
Moliyaviy nazorat; 
-
 
Korxona faoliyatini boshqarish. 
Bundan  tashqari  turizm  sohasida  ekspert  tizimlari  ham  joriy  etilmoqda  va 
ular  sayohatchiga  maslahat  beruvchi  tizim  (TRS  –  matnli  varianti,  VTRS  – 
namoyishli  varianti  )  hisoblanadi.  Ushbu tizimlar bilan  mijoz  interfaol  muloqotda 
bo‘lib,  savol-javoblar  orqali    barcha  talablarga  javob  beradigan  sayohat 
yo‘nalishini  tanlash  imkoniga  ega  bo‘ladi.  Bunday  tizimlarga  quyidagilar  misol 
bo‘la oladi:   TripMatcherTM va VacationCoach Me-PrintTM.  
Misol  sifatida  pazandachilik  planshetini  ham  keltirish  mumkin.  Qurilma 
keng  pazandalar  ommasiga  —  endi  o‘rganayotganlardan  tortib  to  ekspertlargacha 
mo‘ljallangan.  Foydalanuvchi  Yevropaning  yuzdan  ortiq  yetakchi  oshpazlaridan 
yozib  olingan  4000  dan  ortiq  eksklyuziv  retseptlardan  tashkil  topgan  katalogdan 
foydalanish  imkoniga  ega  bo‘ladilar.  Retseptlar  yuqori  aniqlikdagi  videokadrlar, 
fotosuratlar  va  matnli  yo‘riqnomalarni  o‘z  ichiga  oluvchi  ketma-ketlikdagi 
qo‘llanmalar  bilan  beriladi.  Qurilmada  o‘rnatilgan  dasturiy  ta’minot  menyu  va 
xarid  qilinadigan  mahsulotlar  ro‘yxatini  tuzishda,  portsiyalar  soniga  qarab 
mahsulotlar  miqdorini  hisoblab  chiqishga  yordam  beradi.  Kataloglashtirish  va 
izlash  imkoniyatlari  bilan  retseptlar  bazasidan  tashqari,  planshet  odatiy 
funksiyalarni,  masalan  Internet  tarmog‘iga  ulanish,  elektron  pochta  va  ijtimoiy 
tarmoqlarga ulanish imkoniyatlarini beradi.