Mehmonxonalarda axborot kommunikatsion tizimlar

6. Tarmoq topologiyasi 
Tuzilish tarkibi (topologiyasi) bo‘yicha tarmoqlar: 
•     bir tugunli va ko‘p tugunli; 
•     bir yo‘lli va ko‘p yo‘llilarga bo‘linadi. 
Hisoblash  tarmog‘i  topologiyasi  aloqa  tarmog‘ining  tuzilishi,  ya’ni 
kompyuterlar  yoki  abonentlarning  bir-biri  bilan  ulanishi  orqali  aniqlanadi. 
Shuningdek quyidagi tarmoqlar tuzilishlari ma’lum: 

 
yulduzsimon (Star); 

 
halqasimon (Ring); 

 
shinali (Bus); 

 
to‘rli; 

 
yacheykali; 

 
daraxtsimon. 
Kompyuter  tarmoqlarining  topologiyasi  –  kompyuterlar  va  tarmoq 
qurilmalarining fizikaviy bog
‘
lanishida yuzaga keladigan bog
‘
lanish turlaridir. 
Topologiyani tanlashda quyidagi omillar e’tiborga olinadi: 
- tarmoqning mustahkamligi; 
- yangi qurilmalar (abonentlar) ulanishining oddiyligi; 
- iqtisodiy tejamkorligi. 

---

 
105 
 
Umumiy  holda  tarmoqlar  to
‘
liq  bog
‘
langan  yoki  bog
‘
lanmagan  bo
‘
lishi 
mumkin.  To
‘
liq    bog
‘
langan  tarmoqda  istalgan  ikki  kompyuter  bir-biri  bilan 
bog
‘
langan bo
‘
ladi.  Buning asosiy kamchiliklari, bunda kommutatsiya qurilmalari 
sonining ko
‘
pligidir va bu esa ko
‘
p xarajatlarni talab qiladi. To
‘
liq bog
‘
lanmagan 
tarmoq – bu to
‘
liq bog
‘
langan tarmoqdan biror bog‘lanishni olib tashlashdan paydo 
bo
‘
ladi.
 
 
 
 
 
 
Yacheykali  topologiya  -  to
‘
liq  bog
‘
langan  tarmoqdan  ba’zi-bir 
bog
‘
lanishlarni uzish orqali paydo bo
‘
ladi, masalan 
 
 
 
 
 
 
Halqasimon  topologiya  –  bu  kompyuterlarni  aylana  bo
‘
yicha  ulanishdan 
paydo bo
‘
ladi, masalan 
 
 
 
 
 
 
 
 
Yacheykali topologiya 
 
Halqasimon topologiya 
4 ta elementdan iborat to‘liq 
bog‘langan to‘rli tarmoq 

---

 
106 
Yulduzsimon  topologiya  –  bu  tarmoqdagi  kompyuterlarni  bitta  uskunaga 
yoki kompyuterga ulashda paydo  bo‘ladi, masalan 
 
 
 
 
 
 
 
Daraxtsimon topologiya – bu yulduzsimon topologiyali bir nechta tarmoqni 
birlashtirishdan paydo bo‘ladi, masalan 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Umumiy  shinali  tarmoqda  barcha  kompyuterlar  bitta  aloqa  kanali  orqali 
birlashtiriladi, masalan 
 
 
 
 
Bu  yerda  tarmoq  bo‘yicha  jo‘natilgan  ma’lumotlar  tarmoqdagi  barcha 
kompyuterlar uchun ta’luqli bo‘ladi.  
Aralash  topologiya  har  xil  tipdagi  topologiyalar  birlashmasidan  paydo 
bo‘ladigan tarmoq. 
Yulduzsimon topologiya 
Daraxtsimon topologiya 

---

 
107