Механикапайдобўлиш тарихи,тарақҚиётбосқичларива бугунгикундагиҳолати



Download 202,04 Kb.
Pdf ko'rish
Sana22.02.2022
Hajmi202,04 Kb.
#101696
Bog'liq
06 Babayeva Mеханика мақола 060520212823



МАҚОЛА
МЕХАНИКАПАЙДОБЎЛИШ ТАРИХИ,ТАРАҚҚИЁТБОСҚИЧЛАРИВА
БУГУНГИКУНДАГИҲОЛАТИ.
ШоҳистаБабаева,
Наманган
Муҳандислик-технология
институти
Енгилсаноаттехнологиясифакультети
3босқичталабаси,
Email
:ziyividdinbabave@gmail
.
com
Тел:999135902
Аннотация:Мазкурмақоладамеханиканингпайдобўлиштарихи,
ривожланишбосқичлари,бусоҳагаҳиссақўшганолимларва
механиканингбугунгикундагиҳолатиҳақидабаёнэтилган.
“Механика” юнонча “mechani
ke” (
teche)қурол,иншоот
деган маънони англатади.Ташқи куч таъсирида жисмнинг
фазода ҳаракатланиши ва мувозанатини ўрганиш билан
шуғулланадиганфанҳисобланади.Моддийнуқтамеханикаси,
моддий нуқталар тизими механикаси,мутлақ қаттиқ жисм
механикаси,грунтлармеханикасиватуташ муҳитмеханикаси
каби бўлимларга, буларнинг ҳар қайсиси эса динамика,
кинематика, статика бўлимларига бўлинади. Механиканинг
механика қонйнларини амалий масалалар, машиналар,
механизмларвабошқаиншоотларяратишгататбиққилишбилан
шуғулланувчисоҳасиамалиймеханикадебаталади,иншоотлар
ва уларнинг қисмларини мустаҳкамлик ва устуворликка
ҳисоблаш усулларини ишлаб чиқиш билан шуғулланадиган
соҳасиэсақурилишмеханикасидебаталади.
Механикаҳақидагибилимларқадимданмавжуд.Неолитва
жездавридағилдиракмаълум эди,бирозкейинэсаричагва


бошқаларқўлланилабошланган.Қадимги(
милодданаввалгиIII
аср)Мисрэҳром(
пирамида)
лари,Бобил,хитой,хоразм,сўғдиёна
ва эронда ҳозиргача сақланиб қолган сув иншоотларини
қуришда
ричаг,
пона,
қия
текисликлардан
фойдаланилганлигини кўрсатади.ЎртаОсиёдаэсақадимдан
чархпалаквачиғирданфойдаланилган.
Назарий механика дастлаб Юнонистонда (
мил. ав VI-
Vасрларда) пайдо бўлган деб ҳисобланади. Муаллифи
Аристотел деб таҳмин қилинадиган “Механик муаммолар”
номлиасарбусоҳадагиэнгқадимгиасарҳисобланади.Бундан
кейин Архимед, Геронкинг, Евкодс Книдский, Платон,
Апполоний, Гиппарх, Птоломейлар статика, пневматика ва
автоматларбиланшугилланишган.
Механика фанинг кейинги тараққиёти IX-XII асрларга
тўғрикелади.БудаврдаШарқалломалариСобитибнҚурра,Абу
РайҳонБеруний,Ал–Хоразмий,АбуАлиибнСино,УмарҲайём,
Аҳмал ал-Фарғоний кабилар соҳа тараққиётига ҳисса
қўшганлар.
МеханикауйғонишдавридаЕвропадакучлитараққийэтди.
Шудаврдафанолдигакўпгинамасалаларқўйилиб,жисмнинг
урилиш кучи, снарядларнинг учиш назарияси, кемалар
чидамлилиги,маятниклартебранишивабошқақаторқонунлар
ишлаб чиқилди. Исаак Ньютон, Г.
Галилей, Гамилтон,
Л.
Лагранжнит,Б.
С.
Якобивабошқаолимлар,физикларкўплаб
янгиданянгиназарияларяратдилар.
Механика кўпгин муаммоларни ҳал қилувчи асосий омил
ҳисобланади.Каттатезликдаҳаракатланаётгансистемагаоид
ҳодисаларни классик механика қонуниятларида тушунтириб
бўлмайди. Бу ҳодисалар А.
Энштейннинг релятивистик
механикасидакўрибчиқилади.Механиканингкўп масалалари
магнит майдонида плазманинг ҳаракатланиши билан боғлиқ
(
магнит гидродинамика)
.Гидродинамика эса кўпгина муҳим


масалалар авиациядаги катта тезликлар, балластика,
турбосозлик вадвигателсозлик муаммолари билан чамбарчас
боғланган.
Ўзбекистонда механика соҳасида машина ва механизмлар,
конструкция ва иншоотларнинг мустаҳкамлиги,биноларнинг
сейсмодинамикаси,кўпфазаливакўпкомпонентлимуҳитлар,
газламаларнингпишиқлиги,парашутларназарияси,пахтачилик
комплексидаги механизмлар,иқтисодий кибернетика,туташ
муҳитлар механикасига доир ва бошқа соҳаларда илмий
тадқиқотишлариолибборилмоқда.
Мамлакатимизда механика муаммоларига доир илмий
тадқиқотларЎзбекистонФанларАкадемиясиваиншоотларнинг
сейсмик мустаҳкамлиги институти, Математика институти,
“Кибернетика”илмийишлабчикариш бирлашмаси,Ўзбекистон
Миллий университети, Тошкент техника университети,
Автомобилтранспортивайўллариинститутиҳамдавилоятларда
универститетваинститутлардаилмийтадқиқотишлариолиб
борилади.

Download 202,04 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish