Механика-машинасозлик” факультети “машинасозлик технологияси ва автоматлаштириш”

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ
ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ
ФАРҒОНА ПОЛИТЕХНИКА ИНСТИТУТИ
“МЕХАНИКА-МАШИНАСОЗЛИК”
факультети
“МАШИНАСОЗЛИК ТЕХНОЛОГИЯСИ ВА АВТОМАТЛАШТИРИШ”
кафедраси
“Метрология ва стадартлаштриш” фанидан
ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ ҲИСОБОТИ
Бажарди: ­­­­­­­­­S4a – 19 EUTT гуруҳ талабаси
________________
Қабул қилди : Мадаминов Б.

ФАРҒОНА – 2022

1-ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ
Мавзу: Штангенциркул тузилишини ва уни ишлатишни, Микрометр тузилишини ва уни ишлатишни ўрганиш.
1. Ишдан мақсад: Штангенциркул ҳамда микрометрни метрологик кўрсаткичларини ва тузилишини ўрганиш, улар ёрдамда ўлчов ишларини олиб бориш.
2. Керакли асбоблар ва жихозлар:
2.1. Штангенциркул.
2.2. Иккита цлиндрик ўқга эга бўлган металл тахта.
2.3. Иккита тешикли метал тахта.
2.4. Микрометр.
2.5. Чегаравий ўлчамлар кўрсатилган цилиндрик вал.
3. Умумий маълумотлар
Ҳозирда амалиётда қўлланилаётган штанген – асбобларининг ўлчаш аниқликлари 0.1 мм 0.02 мм 0.05 мм дан иборат бўлиб турли конструктив кўринишда бажарилган.
Ҳисоб қуйдагича бажарилади: нол ҳолат учун асосий штанга 1 ни “0” штрихи нониусининг “0” штрихи билан тўғри туширилади. Нониус ўлчанаётган катталикка тенг миқдорга ўлчаш вақтида силжийди. Ўлчамнинг бутун қисми нониусни “0” штрихи бўйича олинади. Нониусни бирон – бир штрихи штангани қайси бир штрихи билан тўғри келганига қараб ўлчамни ўнли қисми қуйидагича аниқланади:

1.2-расм. Ҳисоблаш схемаси
Микрометрни тузилиши.
Микрометрлар ташқи юза ўлчамларини ўлчашга мўлжалланган. Ясси юзали микрометрларни ўлчаш чегаралари 0-25 мм 25-50 мм ва х.к. 575-600 мм гача.

1.4-расм. Ўлчаш учун мисол.
Расмга кўра: .д = л + к · i̇
Бу ерда: л – бўйлама шкала бўйича олинган миқдори
к – барабан шкаласининг кўрсаткичи
i̇ – бўйлама миқдори (0.01мм)
д = 6 + 23 • 0.01 = 6.23 мм