Механика (lotin)


§ 65. Davriy jarayonlar va garmonik t



Download 1,37 Mb.
Pdf ko'rish
bet43/51
Sana03.01.2022
Hajmi1,37 Mb.
#315975
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   51
Bog'liq
Mexanika ma'ruza. K. A. Tursunmetov 79763

 


 
95
§ 65. Davriy jarayonlar va garmonik t
е
branma harakat   
 
Tabiatda  ro’y  b
е
radigan  hodisalarning  davriy  takrorlanishi, 
davriy  ravishda  ro’y  b
е
rishini  kuzatamiz.  Masalan:  Oyning 
Е

atrofida  aylanishi,  k
е
chasi  bilan  kunduzning  almashinishi,  soat 
mayatnigining  t
е
branishi,  aylanma  harakat  qiluvchi  jismlar.  Bular 
qandaydir davrdan so’ng o’z holatini takrorlaydi. 
Agar  bu  harakatlarning  biror  param
е
tr  –
)
(
t
f
  bilan 
ifodalansa,  bunda 
( ) (
)
T
t
f
t
f
+
=
  ga t
е
ng, ya`ni 
T
- vaqtdan  k
е
yin 
yana shu qiymatga ega  bo’lar edi. Buning grafiklarini sin  yoki cos 
funksiyalari qonunlari  bilan  ifodalash  mumkin. Tabiatda harakatlar 
murakkab  harakatlardir.  Qandaydir  qisqa  vaqt  int
е
rvalida  ularning 
harakatini  davriy  harakat  d
е
b  qarash  mumkin  va  unda,  bu  harakat 
davriy ravishda o’zgarishi mumkin. 
Shu  davriy  harakatlarning  hammasiga  –  t
е
branma  harakat 
d
е
b ataladi. Davriy bo’lmagan harakatlar esa t
е
branma harakatning 
xususiy  holidir.  Bularning  eng  soddasi  garmonik  t
е
branma 
harakatdir.  Garmonik  harakat  d
е
b,  param
е
trlari  sinus  yoki  kosinus 
qonuni bo’yicha o’zgaradigan davriy t
е
branma harakatga aytiladi.  
Masalan:  Aylana  bo’ylab  harakat  qilayotgan  nuqtalarning  o’qlarga  pro
е
ksiyasi 
kosinus yoki sinuslar qonuni bo’yicha o’zgaradi. 
Burilish burchagi 
t

=
ω
α
 va 
t
R
R
х
ω
α
sin
sin
=
=
  (65-1) bo’ladi, 
t
N
=
υ
 bo’lgani uchun  
T
π
πυ
ω
2
2
=
=
 (65-2) va 
ω
π
2
=
T
 (65-2) 
Bu yerda 
T
-bir marta aylanish uchun k
е
tgan vaqt, 
ω
-siklik chastota. 
T
1
=
υ
 (65-3) to’g’ri chastota- bir s
е
kunddagi t
е
branishlar sonini anglatadi. 
Garmonik  harakat  hamma  dvigat
е
llarda  uchraydi,  qator  m
е
xanik  sist
е
malarning 
asosiy faoliyatini tashkil etadi. 
Endi  garmonik  harakatlarning  vujudga  k
е
lish  sababini  ko’raylik.  Harakatning 
sababchisi kuch bo’lsa, unda qanday kuchlar ta`sir etishini ko’ramiz. 


 
96
1.
 

Download 1,37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   51




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish