Меъёрий эджкатлардан етарли даражада фойдаланилган


% мажбу­ рий туловларга сарфланган 91,5 % ихтиёрида кдпган). б)  пул бирлигининг


bet216/265
Sana11.04.2022
Hajmi
#542022
1   ...   212   213   214   215   216   217   218   219   ...   265
Bog'liq
Iqtisodiyot nazariyasi (Yu.Yo\'ldosehv)

%
мажбу­
рий туловларга сарфланган 91,5 % ихтиёрида кдпган).
б) 
пул бирлигининг 
харид крбилияти. Бу бозорда нархга 
боглик, булади, яъни нарх кимматлашса у камаяди, нарх ар- 
зонлашса ортади.
Масалан, ук,итувчининг бир ойлик к^лга теккан ёки уз их­
тиёрида колган даромади 200 минг сум. Ш у пулга 100 минг 
сумлик кийим-кечак, 60 минг сумга озик-овкат товарлари, 
40 минг сумига рузгор учун зарур товарлар, уй-жой анжом- 
лари, болаларига мактаб товарлари харид килиш мумкин. Нарх 
пасайса 90 минг сумга кийим -кечак, 50 минг сумга озик,- 
овцат товарлари, 30 минг сумга уй-рузгор анжомлари, бола- 
лар учун турли хил укув куроллари харид килса (200-170-30)
-
239
-
www.ziyouz.com kutubxonasi


30 минг сум крлади. Ш у пулга кушимча равишда товарларни 
харид килиш мумкин. Бу истеъмолни орттиради, нархлар ошса 
истеъмол кис^аради. Ш унинг учун реал даромад аникланган- 
да нархларнинг узгариши ^исобга олиниши зарур. Бунинг учун 
истеъмол товарлари нархининг индексидан фойдаланилади. 
Бу товарлар таркибига купчилик истеъмол кдлинадиган то- 
варлар туплами кирадики, у 
истеъмол савати 
деб юритилади. 
Истеъмол савати ишлаб чик,аришни ривожланиши ва кенгай- 
иши билан Узгариб кенгайиб боради, янги товар ва хизматлар 
кириб келади. Масалан, бир вак^лар шахсий автомобилга эга 
булиш, телевизор, компьютерлардан, уяли телефон алокрси- 
дан фойдаланиш харажатлари истеъмол саватига кирмаган. 
Бугун эса булар одатдаги истеъмол товарларига айланиб бор- 
мокда ва истеъмол саватига киради.
Бозор ик^исодиёти шароитида даромадларнинг табацала- 
ниши ёки тенгсизлиги хукм суради. Бозор шароитида хамма 
бир хил тенгликка асосланган даромад ололмайди. Чунки ким- 
дир куп пул топса, кимдир кам топади. Чунки пулни куп, оз 
топиш энг аввало инсоннинг иш кобилиятига, ижтимоий- 
иктисодий мухитга боглик. Бу мухит хар бир шахснинг иш 
Кобилиятини туларок, юзага чик,ара олса ишлаб пул топиш
купаяди, агар акси булса камаяди.
Бозор ик^исодиёти пул топиш учун, крнуний равишда тенг 
имкониятлар беради, лекин бу имкониятдан фойдаланиш хар 
хил булади ва бу уз навбатида турмуш даражасида фарклана- 
ди ва бу даромаднинг хар хиллигида юз беради. Киш илар тур- 
мушини фарк^тантирувчи яна бир омил ижтимоий-демогра- 
фик холат булиб, оила таркибининг \а р хиллиги билан юз 
беради. Оила таркибида м е\нат к;илиб пул топарлар куп булса, 
бок,имандалар оз булса, албатта у жон бошига хисобланганда 
куп булади. Ш унинг учун куп болали оилаларда ихтиёридаги 
даромад *ажми катта булсада, у жон бошига хисобланганда 
кам чик;ади. Мисол учун икки оилани олиб курайлик. Бирин- 
чи оилада 5 киши бор 3 киши пул топади. Хар бирининг даро­
мади ойига 100 минг сум 2 киши бок,иманда. Бу оиланинг 
жами даромади 300 минг сум булиб, жон бошига 60 минг 
сумдан тугри келади. И ккинчи оилада 6 киши бор улардан 
фа^ат 2 киши ишлаб ойига 200 минг сум даромад топади, 
лекин бу ерда боциманда 4 киши, жон бошига даромад 33
-240
-
www.ziyouz.com kutubxonasi


минг сумга T^FpH келади. Даромадларнинг фаркданиш и (60>33) 
пул топиш га эмас балки, оила аъзолари сонига, бок^шанда- 
лар сонига борлик;.
Даромаднинг фарк,ланиши унинг табакаланиш и-дифферен- 
цацияси, деб юритилиб даромадлардаги тенгсизликни к^рса- 
тади.
Даромадлардаги тенгсизлик аникданганда хонадонлар 5 та 
квинтелга (гуру^га) булинади. Бунда хонадонлар куйидан 
ю кррига, яъни паст даромаддан юк;ори даромад сари жой- 
лаш тирилади (1 квинтель - ута камбагаллар, 2 квинтель - кам- 
багал, 3 квинтель - урта\ол, 4 квинтель - бой, 5 квинтель - ута 
бойлардан иборат булади).
Турли квинтелдаги хонадонларнинг умумий хонадонлар 
сонидаги \и ссаси (% \исобида) уларнинг жами даромаддаги 
\и ссаси билан так^осланади. Бу билан хонадонларнинг кдн- 
дай даромадларнинг кандай кисмини олинганлиги аникдана- 
ди. Одагда куйи квинтеллардаги хонадонларнинг даромаддаги 
хиссаси кичик булади, яъни масалан 10 % хонадон 5-6 % даро- 
мадни олади. Ва\оланки, юкр-ри квинтелларда хонадонлар сони 
кам булсада, улар даромаднинг катта кисмини оладилар. Айрим 
мамлакатларда оз микдордаги 4-5 фоизни таш кил этган бой 
оилалар даромадларнинг катта кисмини оладилар.
Бугунги кунда ривожланаётган мамлакатларда ишлаб чр- 
«.аришни ^сиш и, а\оли нин г турмуш даражаси кутарилаётган- 
лигига карамай, энг бой ва энг камбагаллар уртасидаги тафо- 
вут ошиб бормокда. БМ Т нинг маълумотига кура, дунёдаги 
энг бой 3 одамнинг бойлиги Африка, Осиё, Лотин Америка- 
си к^тъасидаги 48 та кам ривожланган мамлакатларнинг йил- 
лик ялпи ички ма^сулотидан ортик;. С айёрам изнинг 225 энг 
бой одамларининг умумий даромади 1 трлн доллардан ортик;. 
Шундай бир вак^да ривожланаётган мамлакатларда яшаётган 
4,4 млрд. а\оли нин г 3/5 к,исми канализациядан фойдаланмай, 
1/3 кисми тоза ичимлик сувидан истеъмол кделишдан, 1/3 
Кисми соглик^и сакдаш хизматидан фойдаланиш дан махрум 
этилган. Европаликлар бир йилда 11 млрд. долларлик истеъ­
мол калган музцаймокнинг к,иймати, дунёда тоза ичимлик 
суви ва канализацияга мухтож б^лганлар э\ти ёж и н и т^ла к;он- 
дириш имконини беради1.

Download

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   212   213   214   215   216   217   218   219   ...   265




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish