Me’da shirasining ahamiyati va uning kislotalik darajasini aniqlash Darsning maqsadi

Anorganik moddalardan: K, Na, Ca, Mg, ammoniy kabi elementlarning xlorli, fosforli, karbonatli, sulfatli tuzlari va xlorid kislota bor.

Organik moddalardan: sut kislotasi, kreatinin, ATF, mochevina, urat (siydik) kislota, oqsillar, aminokislotalar, pepsin, ximozin, lipaza, jelatinaza, katepsin kabi fermentlar bor.

Me’da shirasida 0,4-0,5% xlorid kislota bo‘lib, u erkin va xilma-xil organik moddalar bilan birikkan holda uchraydi.

Me’da shirasi tarkibidagi xlorid kislota me’dada kechadigan hazm jarayonlarida katta ahamiyatga ega.

Xlorid kislotaning ahamiyati quyidagilardan iboratdir:

Me’da shirasiga kislotali muhit beradi.

Achish-bijg‘ish jarayonlarini ro‘yobga chiqaradi.

Xilma-xil mineral moddalarni eritadi.

Fermentlarning faolligini ta’minlaydi (masalan, pepsinogenni pepsinga aylantiradi).

Bakteritsidlik xususiyatiga ega, ya’ni mikroorganizmlarni o‘ldirib, himoya vazifasini bajaradi.

Oqsillarni bo‘rttirib, hazm bo‘lishiga yordam beradi.

Me’dadan 12 barmoq ichakka ozuqaning o‘tishini boshqarilishida ishtirok qiladi.

Me’da shirasi kislotaligining oshishiga giperatsidoz, pasayishiga gipoatsidoz va yo‘qolishiga anatsidoz deyiladi. Me’dada kechadigan hazm jarayonlarining jadalligi undagi fermentlarning faolligiga bog‘liqdir.

Pepsin - fermentini me’da shilliq pardasidagi asosiy hujayralar inaktiv pepsinogen holida ajratadi. Pepsinogen xlorid kislota ta’sirida faol pepsinga aylanadi. Pepsin proteolitik ferment bo‘lib, oqsillarni albumoza va peptonlargacha parchalaydi. Pepsin o‘ta kislotali muhitda pH 0,8-2,0 va harorat 38-40 bo‘lganida faoldir.