Мбт педагогика мажмуа 2020 21 Йил лотинча docx

3.
Таълимнинг тарбиялаш
 
функцияси
турли
ижтимоий
тузум
ҳамда шароитда
ҳам
яққол
намоён
бўлиб
, 
таълим
мазмуни
, 
шакли
ва
методларининг
моҳияти
билан
белгиланади
ва
ўқитувчи
ҳамда
ўқувчилар
ўртасидаги
муносабатларни
ташкил
этиш
жараёнида
етакчи
ўрин
тутади

---

78
biliShning
sababidir,
binobarin
hayotdagi
mavjud
hamma
narsa
haqiqiyligi
bilan
mavjuddir.
Hakiqatni
biliSh
zarur
va
Shunga
ko‘ra
mavjud
narsalarni
biliSh mumkin».
Abu Nasr al-Forobiy
(870-950) o‘qitiSh metodlarining tasnifini iShlab chiqqan. Ularni
amaliy va nazariy metodlarga ajratgan, Shu tariqa o‘qitiShning amaliy yo‘naliShi va kiShilarning
hayoti hamda kundalik faoliyati bilan bog‘liqligi g‘oyalarini olg‘a surgan. Olim o‘qitiShning tajriba
– ko‘rsatmali, induktiv va deduktiv amaliy metodlariga alohida e’tibor bergan. Barcha metodlarni
o‘quvchi-talabalarning hayotiy tajribasiga, mantiqiy tafakkuriga tayangan holda birlaShtirgan.
O‘quv jarayonini taShkil etiShga ko‘yiladigan talablarni iShlab chiqiShda deduktiv metodini ustun
ko‘yib, o‘quvchi-talabalarga materialni tuShuntiriShda nimalarga alohida e’tibor beriSh haqida, eng
muhim narsalarni fanga iShonchli bilimlar beradigan va Shubhalantirmaydigan dalillar bilan
yoritiSh va hokazolar bo‘yicha o‘kituvchilar uchun qimmatli tavsiyalarini bayon qilgan. Forobiy
matematika fani misollari asosida o‘kitiShning ilmiylilik, ko‘rsatmalilik, tuShunarlilik va izchillik
prinsiplarini iShlab chiqqan. BiliSh jarayonining va fandagi bilim Shakllarini moxiyatini yoritgan.
Uning fikricha, ana Shu jarayonlar qonunlar sifatida Shakllanadi va ularga rioya qiliSh fikrlaShni
takomillaShtiradi hamda murakkab biliSh jarayonida qo‘pol xatolarning oldini oladi. BiliSh
jarayoni fikrlaSh mantiqi orqali o‘tiShi kerak. Mantiq ob’ekti anglaShga qaratilgan va aql etadigan
mohiyatlar tahlil etiladigan fikrlaSh jarayonining to‘g‘riligini belgilaShga xizmat qiladi. Mantiq
quroldir va u narsalarni aniq biliShga yordam beradi. Forobiy biliSh faoliyatini taShkil etiSh
masalalari bo‘yicha ham anchagina mufassal tavsiyalarni iShlab chiqqan. Uning yoziShicha, yaxShi
nazariyotchi bo‘liSh uchun nazariya qaysi fanga taalluqli bo‘lsada, quyidagi uchta Shartga rioya
qiliShi Shart: 1. Mazkur fan asosidagi hamma prinsiplarni to‘liq biliSh; 2. Mana Shu prinsiplardan
va mazkur fanga doir ma’lumotlardan tegiShli xulosalar chiqara biliSh: 3. Noto‘g‘ri nazariyani rad
eta biliSh va hakiqatni yolg‘ondan farqlaSh, xatolarni to‘g‘rilaSh uchun boShqa mualliflarning
fikrlarini tahlil qila biliSh. Borliqning aks etiShi sifatidagi hissiy biliSh muammosi va eng asosiy
masala – biliShning manbalari masalasi doimo