Mbaza. Uz 9-sinf Tarix fanidan o’quvchilarni mustaqil tayyorlanishlari uchun imtihon biletlariga javoblar

MBAZA.UZ
 
Xalifa Mu‘tazid (892–902)safforiylar hukmdori Amr ibn Laysga Xuroson bilan 

---

MBAZA.UZ
 
birga Movarounnahr ustidan ham hukm yuritish huquqi berilgani haqida farmon 
chiqaradi va uni Ismoilga qarshi gij-gijlaydi.Natijada 900-yilda ular o‗rtasida 
urush boshlanadi. Urush Ismoilning g‗alabasi bilan tugaydi. Butun Xuroson 
somoniylar qo‗l ostiga o‗tadi. Noilojlikdan xalifa Ismoilga hukmdorlik yorlig‗ini 
yuborishga majbur bo‗ladi. Ismoil Somoniy butun Movarounnahr va Xurosonni 
o‗z qo‗l ostida birlashtirdi. Buxoro shahri bu ikki davlatning poytaxtiga aylandi. 
3.
 
“Gildiya” atamasiga izoh bering. 
Lotin so'zidan kelib chiqqan atama gremĭum.Shuningdek, siz bir xil ijtimoiy 
mavqega ega bo'lgan yoki umumiy xususiyatlarga ega bo'lgan boshqa odamlar 
guruhiga murojaat qilishingiz mumkin. 
Bir turdagi kabi uyushma , gildiya O'rta asrlarda Evropa shaharlarida savdo-sotiq 
bilan shug'ullanadigan hunarmandlarni birlashtirish uchun paydo bo'lgan. 
Birlashish orqali hunarmandlar faollikni oshirishi, talabni tashkil qilishi va 
barcha sheriklar uchun ishlashni kafolatlashi mumkin edi. Boshqa tomondan, 
ular o'z ishlarini o'qitishga bag'ishlangan edilar. Ushbu muammolar gildiyani 
boshlang'ich nuqtasi sifatida ko'rib chiqishga majbur qiladi zamonaviy kasaba 
uyushmalari , ierarxiyasiz bo'lsa ham. 
19-
 
BILET 
1.
 
Qadimgi Afina va Sparta davlatlarini taqqoslang. 
Afina Yunonistonning Attika deb atalgan togʻli joyida vujudga kelgan. 
Arxeologik maʼlumotlarga koʻra, bu joylarda odamlar neolit davridan boshlab 
yashagan. Attikaliklar Afina maʼbudiga sajda qilganlar. Attikadagi qishloklar 
birlashib Afina shahri vujudga kelgan (miloddan avvalgi 9–8-asrlar). Bu vaqtda 
(Gomer davri) harbiy demokratiya susayib, urugʻchilik munosabatlari yemirila 
boshlagan edi. Hokimiyatni urugʻ aristokratlari (evpatridlar) boshqarardilar. Mil. 
av. 7-asrda Ada evpatridlar siquvi kuchayib dehqonlar ahvoli ogʻirlashgan edi. 
Mil. av. 594 yilda savdogarlar aristokratiyasidan Solon arxont (hokim) boʻldi. U 
Afinada ijtimoiysiyosiy tuzumni tubdan oʻzgartiradigan islohotlar oʻtkazdi. 
Qarzlarni bekor qildi, qarz tufayli qul qilib sotishni taqiqladi, urugʻchilik 
munosabatlariga uzil-kesil zarba berdi. Siyosiy huquq va lavozimlar kishilarning 
mol-mulkiga qarab belgilanadigan boʻldi. Aristokrat naslidan boʻlgan Pisistrat 
oʻz tarafdorlari va yollanma askarlariga tayanib, miloddan avvalgi 560 yilda 
oʻzini Attika dehqonlarining dohiysi deb eʼlon qildi va Afinaning mustabid 
hokimi boʻlib oldi. Pisistrat oʻziga qarshi boʻlgan aristokratlarning yerlarini 
tortib olib dehqonlarga ulashib berdi, ularga davlat hisobidan pul qarz berishni 
joriy etdi. Pisistrat davrida Afinada savdo munosabatlari rivoj-landi, ibodatxona 
va boshqa qasrlar qurildi, suv quvuri oʻtkazildi
. 
Mil. avv. XII asrda Janubiy Yunonis ton (Lakonika) hududiga d oriylar qabilasi 
bostirib kirdi. Ular Sparta shahar-davlatiga asos soldi- lar. Sparta eng yirik 
yunon davlatlaridan biriga aylandi. Spartaliklar qulga aylantirgan mahal- 
liy aholi – ilotlar ham aslida yunonlar bo‗lib, ular bilan bir tilda so‗zlashgan. 
Ilotlar spartaliklardan qattiq nafratlanar edi. Bunday sharoitda o‗z hukmronligini 
faqat kuch bilan saqlab qolish mumkin bo‗lgan. Shuning uchun ham spartaliklar 

---