Мазмуны: тил ҳӘМ Әдебият

ДАСТУРИЙ ВОСИТАЛАР ЁРДАМИДАПЕДАГОГИКТАЖРИБА-
СИНОВНАТИЖАЛАРИНИТАҲЛИЛИЙУМУМЛАШТИРИШ 
 
Шодиев Р.Д.-
Қарши давлат университети
 
Тураев С.Ж. -
Тошкент ахборот технологиялари университети
Қарши филиали 
Таянч сўзлар:
дастурий восита, компоненталар палитраси, дастур коди, компиляция, 
тажриба-синов, Стьюдент мезони, статистик таҳлил, инновация. 
Ключевые 
слова: 
 
программных 
средств, 
палитра 
компонентов,коды 
программы,компиляция,экспериментально-тестовые,критерия выбора Стьюдента,статистический 
анализ, инновация. 
Keywords: 
software, component palette, program codes, compilation, experimental-test, 
Styudent selection criteria, statistical analysis, innovation. 
Педагогик илмий-тадқиқот ишларида педагогик тажриба-синов ишларини амалга 
ошириш ва математик статистик усулда таҳлилини ўтказиш муҳим аҳамиятга эга. 
Тадқиқодчилар томонидан тажриба-синов ишларини ўтказиш амалий жиҳатдан 
қийинчиликлар келтириб чиқармайди, лекин ихтисослик нуқтаи-назаридан қаралганда 
педагогик тажриба-синов натижаларини математик ва статистик усулда таҳлил қилиш бир 
қанча муаммолар келтириб чиқармоқда, биринчидан, филология, тарих, психология, 
санъат, фалсафа каби ихтисосликларга эга бўлган тадқиқотчиларнинг математик ва 
табиий-илмий фанлардан етарли билимларга эга эмаслиги, иккинчидан, математик 
статистика 
тушунчалари 
ва 
формулалари 
билан 
ишлаш 
кўникмасининг 
шаклланмаганлиги, учинчидан, тадқиқотчининг илмий изланишлари математик 
тушунчалардан йироқлиги ёки умуман ишлатилмасилиги, тўртинчидан, тадқиқотчи 
педагогик тажриба-синов ишлари таҳлилини ўтказишда (ижтимоий-гуманитар соҳада) 
математик-статистик формулалар ва тушунчаларини билиши шарт эмаслиги. Шуларни 
ҳисобга олган ҳолда педагогик тажриба-синов ишлари натижаларининг таҳлилини 

---

22 
ўтказишда барча педагог тадқиқотчилар учун бир хил аҳамиятга эга бўлган дастурий 
маҳсулот ишлаб чиқиш мақсадга мувофиқдир.
Borland C++ дастурлаш тили объектга йўналтирилган дастурлаш тили бўлиб юқори 
имкониятларга эга. Дастурлаш тилининг чексиз имкониятларига дидактик ёндашган ҳолда 
барча педагог тадқиқотчилар учун оммабоп бўлган илмий-методик ва илмий-техник 
ишлов берилган дастурий маҳсулот яратиш зарур [1,2]. 
Тошкент ахборот технологиялари университети Қарши филиалида дастурий 
воситалар негизида физика фанини ўқитиш сифати ва самарадорлигини ошириш 
мақсадида дастурий воситалар (C++, Delphi7, Matlab, Mathcad, MS Excel, MS Access ва 
бошқалар)дан амалий, мустақил таълим, лаборатория ва илмий тадқиқот ишларининг 
илмий натижаларини қайта ишлашда фойдаланиш бўйича жами 60 талаба иштирокида 
тажриба-синов ўтказилди.
Дастурий воситалар негизида физика фанини ўқитиш сифати ва самарадорлигини 
оширишда қуйидаги иккита мезон:
1)
Талабаларнинг 
физика 
фанидан 
дастурий 
воситалардан 
фойдаланишга 
тайёргарлиги сифати;
2)
Физикавий жараёнларга дастурий воситаларни татбиқ эта олиш кўникмаси орқали 
баҳоланди. 
Тажриба гуруҳидаги ўзлаштириш кўрсаткичлари ва талабалар сонини мос равишда 
i
i
n
x
,
лар ва шу каби назорат гуруҳи эса 
j
j
n
y
,
лар орқали белгилаб олиб, юқори 
кўрсаткични 3 балл (72% дан юқори) билан, ўрта кўрсаткични эса 2 балл (56% дан 72% 
гача) билан ва паст кўрсаткични 1 балл (56% дан кам) билан белгилаймиз. 
Тажриба гуруҳидаги ўзлаштириш кўрсаткичлари:



9
13
8
3
2
1