Мазмуны: тил ҳӘМ Әдебият

8 - qoida.
Ikki xonali sonni 11ga ko’paytirish. Ikki xonali sonni 11ga ko’paytirish uchun, 
uning raqamlarining orasiga raqamlarning yig’indisini qo’yish kifoya. Agar hosil bo’gan yig’indi 
ikki xonali bo’lsa,birliklarni berilgan sonning raqamlari orasiga qo’yiladi, o’nliklari esa birinchi 
raqamga qo’shiladi.
Isbot.
10
a
+ 
b
— berilgan son bo’lsin. 
a
10
2
+ (
a +b
) 10 
+b 
ifodasi, qoidaga asoslanib, 
sodda 11(10
a + b
)shakligaegabo’ladi. Demak, (10
a+b
) 11= 
a
10
2
+ (
a+ b
) 10 + 
b.
Shuni 
isbotlash talab qilingan edi. 
Misol.
5 3 1 1 ifodaning qiymatini topish uchun quyidagilarni amalga oshiramiz: 
1)
Yig’indini topamiz :5 + 3 = 8; 
2)
53 sonining raqamlarining orasini ochib, 8 raqamini qo’yamiz va javobga ega 
bo’lamiz: 53 11 = 583. 
Misol.
5 8 1 1 ifodaning qiymatini topish uchun quyidagilarni amalga oshiramiz: 
1) Yig’indini topamiz : 5 + 8 = 1 3 ;
2) 58 sonining raqamlarining orasini ochib, 3 raqamini qo’yamiz,o’nlikni birga oshirib (5 
+ 1 = 6) va javobga ega bo’lamiz: 5 8 1 1 = 638. 
9 - qoida.
Ikki xonali sonni 101ga ko’paytirish. Ikki xonali sonni 101ga ko’paytirish uchun 
o’sha sonni o’n tarafga ko’chirib qo’yish kifoya. 
Isbot.
10
a + b
— berilgan son bo’lsin. (1
0a
+
b
) 10
2
+ 10
a+b 
ifodasi, qoidaga asoslanib, 
sodda (10
a+ b
) 101 shakligaegabo’ladi.. Demak, (10
a+ b
) 101=(10
a+ b
) 100+ 10
a+ b.
Shuni 
isbotlash talab qilingan edi. 
Misol.
72 1 0 1 = 7272.