Mazmun I kirisiw bap

Juwmaq

Paydalanǵan ádebiyatlar dizimi.

Кириси7

Ózbekstan respulikası óziniń ǵaresizligin alǵan kúnnen baslap mámleketimizdiń hár qiylı tarawlarında óziniń stratikalıq rawajlanıw jolın belgilep aldı, bul jol elimizde qabıl etilgen “ Bilimlendiriw haqqında” ǵı nızam hám de “ kadrlar tayarlaw milliy baǵdarlaması” nıń qabıl etiliwi menen belgilengen bolsın, bul mámleketlik hujjetlerde. Ózbekstan respulikasında billimlendiriw tarawın túpten reformalaw, xalıqtıń sanasın rawajlandırıw zaman talaplarına say kadirlardı tayarlw mazmunın qáliplestiriw hám rawajlandırıw kuzde tutilǵan.

Bul is – ilajlar bugingi kunǵe shekem de basqıshpa-basqısh ámelge asrılıp barılmaqta. Buǵan mısal retinde 2017- 2021 jılarda Ózbekistan respulikasın rawajlandırıwdıń tiykarǵı bes baǵdarı boyinsh háreketler strategiyasınıń ornı hám qoylıwın ayrıqsha atap ótsen boladı.

Strategiyalıq, baǵdarlamada mámleketimizdi rawajlandırıwda tykarǵı orındı iyeleytugın bes tiykarǵı tarawlarda ámelge asırılıp atrılǵan barlıq reformalardıń nátiyjeliligin jáne de asrıw, mámleket hám jámiyettiń hár tárepleme hám - jedel rawajlanıwı ushın shárt-shariyatlar jaratıw, mámleketimizdi modernizasiya qılıw hám de turmıstıń barlıq tarawların liberallastırıw ushın tiykar bolıp xızmet etpekte.

“Háreketler strategiyasınıń “ jámiyetlik tarawdı rawajlandrıwdıń baslı jonelisleri ” dep atalǵan tórtinshi baǵdarınıń tórtinshı babıbolsa, bilimlendiriw hám ilim pándirawajlandrıwǵa qaratılǵan bolıp, bunda “ Úzliksizbilimlendiriw sistemasın jánede rawajlandrıw jolın dawam etiw,sapalı bilim beriw qızmetlerin kórsetiwge bolǵan imkanyatlardı asrıw,miynet bazarınıń zamanagoy zarurliklerine sáykes joqarǵı qánegeli kadırlardı tayarlaw ” tiykargı hám baslı wazipa etip belgilep berildi.

Usı wazıypa tiykarında 2019 – jıldıń 29 – apreldegi Ózbekistan respulikası prezidetiniń ózbekistan respulikası xalıq bilimlendiriw sestemsın 2030-jılǵa shekem rawajlandrıw konsepsiyasın tastiyıqlaw haqqındaǵı пф – 57 12 – sanlı pármanında keltirilgen qosımshalardı xalıq bilimlendirw sistemasındaǵı xázirgi jaǵday hám ushırasıp atırǵan mashqalalardı sheshiwdiń nátiyjeli kórsetpeleri berilgen.

Koncepsiyada elimizdiń jasların erkin turmısqa úzliksiz tayarlaw máselesi menen bir qatarda jaslardı kásipke baǵdarlaw, olardıń óz qızıǵıwshılıqların esapqa alıwı, pán dógereklerin shólkemlestiriw, 10 – 11 – klass oqıwshıları ushın qánigelestirilgen, sotsiyallıq turmısqa sáykes qábilyetin hám kompetentligin rawajlandırıwǵa qaratılǵan oqıwshılardı kásipke tayarlawǵa oqıtıw múmkinshiliklerin keńeytken halda bilim beriwdi rawajlandırıw máselelerine ayrıqsha kewil bólingenligin atap ótsek boladı.

Ulıwma bilim beriw mektepleri tiykarınan bilimlendiriw xızmetleriniń tutınıwshılardı hámde buyırtpashıları sıpatında joqarı oqıw orınlarınan óz kásibiniń sırların tereń meńgergen, ruwxıy jaqtan rawajlanǵan, sapalı básekege shıdamlı hám kompetentli kadrlar tayarlawdı talap etpekte.

Mámleketimiz sanaatınıń tez pát penen rawajlanıwı, awıl xojalıǵın modernizatsıyalaw hám elektirlestiriw tarawında úlken qádemler qoyılǵanlıǵı ilim, bilim hám islep shıǵarıwdıń integraciyası baǵdarındaǵı tabıslar bir tárepten oqıwshılardıń qızıǵıwshılıqlarına hám qábilyetlerine muwapıq bolsa, ekinshi tárepten sotsiyal – ekonomikalıq rawajlanıwınıń talap zárúrliklerine tiykarlanıp kásip tańlawları ushın ámeliy jaqtan sheklenbegen imkánıyatlar jaratılǵan.

Ulıwma orta bilim beriw mekteplerinde oqıwshılardı oqıw, islep shıǵarıw komplekslerinde maqsetli kásipke baǵdarlawda bilim beriw ámeliyatına engiziwde oqıwshı tańlaǵan kásibin awız eki ǵana túsinip qalmastan oqıwshı óz qábilyetlerin jańa kásipke sınap kóriwi, sol kásip tuwrasındaǵı túsinigi qansha durıs ekenligin tekserip kóriw imkánıyatına iye boladı.

Óz – ózinen málim bolǵanınday, bilimlendiriw reformalarınıń strategiyalıq maqsetlerin názerde tutqan halda ámelge asırıwın ilim – bilim tiykarların ásirese sotsıyallıq paydalı hám ónimli miynet penen baylanıslı kásipke tiyisli bilimlerdi tereń hám bekkem iyelew imkánıyatın jaratadı hár qanday kásipte eń axmiyetlisi-onıń miynet mazmunına iye bolıw basıp tabıladı.

Sol sebepli miynet súyiwshlikti,jaqsı urip-ádetlerge tárbiyalaw hám olardı miynet prosisine kóshiriw oqıwshlardı maqsetli kásip-onerge baǵdarlawdıń bas kriteryası bolıp tabıladı.Semiyada balanı miynet suyewshlik ruwqında tárbiyalaw ádette mektepke shekemgi jasınan baslanadı. Sol paytan baslap balalarda balajan kásipti tańlawǵa tayarlawdı ámelge asırılıwı lazım.Bunda balalardıń qızıǵıwları,qábiliyatleri hám imkanyatlarıturaqlı ráwıshte úyreniw zárur.

Hár bir oqıwshnıń hár tárepleme kámil insan bolsın jetilisiwi lazım, bunıń ushın ulıwma orta bilim beriw mekteplerinde barlıq imkanyatlar jeterli oqıwshılar aqılıy,fizikalıq, miynet hám istitekalıq tárbiyası hám sonıń menen birge kásiplik maǵluwmattı ala turıp,sol tiykarda ózlerin kásiplik iskerligine tayarlawları mumkin.

Ulıwma orta bilimlendiriw standartlarına tiykarlanıp mektepte kásipke baǵdarlaw boyınsha shınıgıwlar 8-9 klasslarda ámelge asrıladı.8-klasslarda kásipler haqqında “ Orta arnawlı, kásip- óner bilimlendiriwdegi tayarlaw baǵdarları,kásipler hám qániygelikler haqqındaǵı” tiykarında qabar beriw dawam ettiriliwi menen bir qatarda oqıwshılarǵa kásipti iyelew jolları, kásipke jaraqalılıq hám tagı basqalar haqqında tusinikler berip barıladı.