Мазкур ўқув-услубий мажмуа Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 019 йил октябрда тасдиқланган ўқув режа ва дастур

Доимий яхшилаш сифат менежменти тизими
Раҳбариятнинг 
жавобгарлиги 
Ўлчаш, таҳлил 
қилиш, яхшилаш 
Ресурсларни 
бошқариш 
Кириш 
Чиқиш 
Маҳсулот
И 
с 
т 
е 
ъ 
м 
о 
л 
ч 
и 
т
а
л
а
б
л
а
р
и 
И 
с 
т 
е 
ъ 
м 
о 
л 
ч 
и 
қ
о
н
и
қ
қ
а
н
л
и
к 
Маҳсулотнинг 
ҳаётийлик даври 

---

54 
11-расм. Сифат менежменти жараёни модели
Кириш маълумотларини олувчи ва уларни чиқишда ўзгартирувчи ҳар 
қандай фаолиятни жараён сифатида кўриш мумкин. Шундай экан, ҳар бир 
ташкилотнинг муваффақиятли фаолият юритиши учун кўп сонли ўзаро 
алоқадор жараёнларни аниқлаш ва уларни бошқариш зарур. Самарали 
бошқариш учун ташкилотлар ўзларининг бир нечта бўлиши мумкин бўлган 
киришларини ва чиқишларини аниқ белгилашлари лозим бўлади. Кўпинча 
битта жараённинг чиқиши бевосита навбатдаги жараённинг киришини намоён 
этади. Кенгайтирилган ташкилотларни, тизимли идентификациялаш ва 
жараёнларни бошқаришни ва шундай жараёнлар орасидаги ўзаро 
хаттиҳаракатларни “жараёнга ёндашув сифатида” ҳисоблаш мумкин.
Модел кириш маълумотларини аниқлашда истеъмолчилар муҳим 
аҳамият касб этишларини белгилаб беради. Ташкилотлар бошқа жараёнлар,
билан ўзаро хатти-ҳаракатга киришда бир вақтнинг ўзида моддий ва ахборот 
маҳсулотларини етказиб берувчилар ва истеъмолчилар ҳисобланади.
Кўриб чиқилаётган СМТ модели бир томондан кириш маълумотларини 
аниқлашда истеъмолчилар сезиларли даражада муҳим рол ўйнашларини 
кўрсатишади. 
Бошқа 
томондан 
истеъмолчиларнинг 
қониққанлиги 
мониторинги истеъмолчилар талабларининг бажарилишини қабул қилиш 
тўғрисидаги ахборотларни баҳолашни талаб этади.
Умумсифат менежменти (Total Quality Management - TQM)-
Ташкилот 
раҳбариятининг сифатни яхшилашга қаратилган фаолияти
(ISO 8402:1994)
“Умум сифатни бошқариш” концепциясини жорий этишдаги асосий 
муаммолар асосан персонални бошқариш соҳасида рўй беради. Сифатни 
такомиллаштириш билан шуғулланмоқчи бўлган ҳар бир ташкилот камида 
қуйидаги тўрта тўсиққа учрайди:
1.
Персоналнинг янгиликларга қаршилик қилишига;
2.
Турли даражадаги менежерларнинг маҳсулот сифати билан ташкилот 
фаолияти самарадорлиги орасидаги ўзаро боғлиқларни тушунишларидаги 
чекланишлар.
3.
Сифатни такомиллаштиришга ёндашувнинг бир марталик чора-тадбир 
ёки навбатдаги янги турдаги компания сифатида қаралиши.
4.
Сифатни такомиллаштиришга бошқариш сифатида эмас, балки 
статистик чора-тадбир сифатида қараш.
Сифатни ошириш жараёнини жорий этиш аксарият ҳолларда корпоратив 
маданиятни тубдан ўзгартиришни талаб этади. Бунда асосий эътиборни ўрта 
бўғин менежерларига, уларнинг малакаларига ва уларнинг ТQМ 
концепциясини қўллаб-қувватлашларига қаратиш керак.

---

55 
Айнан ушбу бошқарув бўғини ходимларига оддий ходимларни маҳсулот 
сифатини оширишга жалб этишда, улар тафаккурида ушбу тизимнинг 
зарурлигини шакллантиришда ва маҳсулот ишлаб чиқариш жараёнини ҳар 
томонлама такомиллаштириш, назорат этиш, бўғинлар орасида тескари 
алоқалар ва харажатлар самарадорлиги боғлиқ бўлади.
(Total Quality management) тамойиллари халқаро стандартлаштириш
ташкилоти (ИСО)нинг сифат менежменти талабларига мос келади.
Шу сабабли ИСО стандартининг 9001-2001 талабаларини эътиборга олиш 
билан ОТМнинг сифат менежменти тизимининг асоси бўлиб қуйидагилар 
ҳисобланади: