To‘liq tannarxga mahsulot butun hajmini chiqarishga umumiy chiqimlar kiradi, solishtirma tannarxga - tovarlar va xizmatlar birligini chiqishga. Solishtirma tannarx -bu harajatlarining o‘rtacha kattalik bulib, u tula harajatlarini mahsulotning ishlab chiqarish yillik rejasini tashkil etuvchi umumiy birliklari miqdoriga bulish bilan belgilanadi
■ Takrorlash uchun savollar
Byudjetlashtirish deganda nimani tushunasiz?
Operatsion byudjetning asosiy maqsadi nimada?
1.2.TARQATMA MATERIAL
Korxonada byudjetlashtirish bosqichlari va uni amalga oshirish
Sanoat korxonalari bosh byudjetining pog‘onaviy tuzilmasi
Korxonaning pul mablag‘lari byudjeti ko‘rsatkichlari, ming so‘mda
Moddalarning nomi
|
2015
yil
|
Shu jumladan choraklar buyicha
|
I
|
II
|
III
|
IV
|
1. Hisobot davri boshiga pul mablag‘lari
|
1500,0
|
600,0
|
440,0
|
320,0
|
140,0
|
2. Hisobot davrida pul mablag‘larining kelib tushishi
|
4340,0
|
975
|
1200
|
1200
|
965
|
shu jumladan:
mahsulot (ish, xizmat) larni sotidan
|
4000,0
|
900,0
|
1100,0
|
1100,0
|
900,0
|
Asosiy vositalarni sotishdan
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Boshqa jihozlarni sotishdan
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
qimmatli qog‘ozlar
|
60,0
|
-
|
30,0
|
30,0
|
-
|
Mulkni boshqa korxonalarga ijaraga berishdan
|
160,0
|
40,0
|
40,0
|
40,0
|
40,0
|
Olingan dividentlardan
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Boshqa tushumlardan
|
120,0
|
35,0
|
30,0
|
30,0
|
25,0
|
Pul mablag‘lari jami (1q+2q)
|
5840,0
|
1575,0
|
1640,0
|
1520,0
|
1105,0
|
3. Hisobot davridagi jami to‘lovlar, shu jkmladan:
|
4550,0
|
1070,0
|
1110,0
|
1430,0
|
940,0
|
Xom-ashyo va materiallar sotib olishga
|
2000,0
|
400,0
|
500,0
|
700,0
|
400,0
|
Mehnat haqi xarajatlariga
|
1000,0
|
280,0
|
240,0
|
240,0
|
240,0
|
Soliqlar, yig‘imlar va chegirmalarni o‘tkazish to‘lovlariga
|
200,0
|
50,0
|
60,0
|
40,0
|
50,0
|
Mamuriy xarajatlarga
|
800,0
|
200,0
|
150,0
|
300,0
|
150,0
|
qurilish xarajatlariga
|
450,0
|
100,0
|
100,0
|
150,0
|
100,0
|
Uskunalar va nommodiy aktivlar sotib olishga qilingan xarajatlarga
|
100,0
|
40,0
|
60,0
|
-
|
-
|
qimmatli qog‘ozlar muomalalari bo‘yicha xarajatlarga
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Boshqa to‘lovlarga
|
150,0
|
80,0
|
-
|
20,0
|
50,0
|
4. Pul mablag‘larining etarliligi (etishmovchiligi) (1q+2q-3q)
|
1290,0
|
505,0
|
530,0
|
90,0
|
165,0
|
5. Kredit va boshqa qarzlar olish
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
6. Kreditlar va boshqa qarzlarni qaytarish
|
100,0
|
100,0
|
-
|
-
|
-
|
7. Hisobot davri oxiriga pul mablag‘lari qoldig‘i (4q-6q)
|
1190,0
|
405,0
|
530,0
|
90,0
|
165,0
|
1.3.KEYS-STUDY
Misol. «Kibiryo» ishlab chiqarish firmasining kelgusi yil uchun byudjet (reja) tuzish bo`yicha quyidagi ma`lumotlar mavjud.
Firma ikki hil mahsulot ishlab chiqaradi:
A. Moy nasosi
B. YOnilg`i nasosi
Quyidagi normativ ma`lumotlar mavjud:
A. Materiallar bahosi va bir kishi-soat uchun ish haqi: a) latun 1kg –1s. 20t. b) alyumin 1kg – 2s. 60t. v) ishchilarning asosiy ish haqi – 1soati – 2s. 05t.
B. Mahsulot birligiga ketadigan normativ xarajatlar
Materiallar turlari
|
Moy nasosi
|
YOnilg`i nasosi
|
1. Latun 1kg
|
12
|
12
|
2. Alyumin 1kg
|
6
|
8
|
3. Tayyor mahsulot birligiga mehnat xarajatlari, soat
|
14
|
20
|
V. Mahsulot ishlab chiqarish bo`yicha ma`lumotlar
Ko`rsatkichlar
|
Moy nasosi
|
YOnilg`i nasosi
|
1. Sotilgan mahsulot xajmi
|
5000
|
1000
|
2. Bir donasining narxi, so`m
|
105-40
|
164-00
|
3. Davr oxiriga qoladigan zaxira, dona
|
1100
|
50
|
4. Davr boshiga bo`lgan zaxira, dona
|
100
|
50
|
5. Davr oxiriga qoladigan zaxira, so`m
|
8670
|
5810
|
G. Ombordagi asosiy materiallar
Ko`rsatkichlar
|
Latun
|
Alyumin
|
1. Davr boshiga zaxiralar, kg
|
5000
|
5000
|
2. Davr oxiriga zaxiralar, kg
|
6000
|
1000
|
Umumishlab chiqarish xarajatlar ma`lumoti, so`m
1. YOrdamchi materiallar
|
30000
|
2. Egri ish haqi
|
70000
|
3. Boshqa to`lanmalar
|
25000
|
4. Energiya (o`zgaruvchan qismi)
|
8000
|
5. Xizmatlar (o`zgaruvchan qismi)
|
20000
|
6. Amortizatsiya
|
25000
|
7. Mulk solig`i
|
4000
|
8. Mulk sug`urtasi
|
500
|
9. Supervayzerlar ish haqi (bo`lim boshliqlari)
|
20000
|
10. Energiya (doimiy qismi)
|
1000
|
11. Xizmat ko`rsatish (doimiy qismi)
|
4500
|
Jami
|
208000
|
Tijorat va ma`muriy xarajatlar, so`m
1. Komission xarjatlar
|
70000
|
2. Reklama
|
3000
|
3. Savdo xodimlarining ish haqi
|
10000
|
4. Transport xarajatlari
|
5000
|
5. Xizmatchilar ish haqi
|
10000
|
6. YOrdamchi materiallar
|
1000
|
7. Ma`muriy xodimlar ish haqi
|
21000
|
8. Boshqa xarajatlar
|
5000
|
Jami
|
75000
|
Vazifa: Quyidagi 9 qadam bo`yicha byudjet tuzilsin:
1-qadam. «Sotish byudjeti»
2-qadam. «Ishlab chiqarish byudjeti»
3-qadam. «Asosiy materiallar byudjet»
4-qadam. «Ish vaqti byudjeti»
5-qadam. «Ustama xarajatlar byudjeti»
6-qadam. «Zaxiralar byudjeti»
7-qadam. «Ishlab chiqarish tannarxi byudjeti»
8-qadam. «Tijorat va ma`muriy xarajatlar byudjeti»
9-qadam. «Foyda byudjeti»
1-qadamni echish uchun quyidagi jadval to`ldirilsin:
Sotish byudjeti
Ko`rsatkichlar
|
Birlik
|
Narxi, so`m
|
Sotish summasi
|
1. Moy nasosi
|
|
|
|
2. YOnilg`i nasosi
|
|
|
|
Jami
|
|
|
|
2-qadam bo`yicha quyidagi jadval to`ldirilsin:
Ishlab chiqarish byudjeti.
Ko`rsatkichlar
|
Moy nasosi
|
YOnilg`i nasosi
|
1. Reja bo`yicha sotish xajmi, dona
|
|
|
2. Davr oxiriga tayyor mahsulot qoldig`i
|
|
|
3. Umumiy ehtiyoj, dona
|
|
|
4. Davr boshiga qolgan qoldiq, dona
|
|
|
5. Ishlab chiqarish dasturi umumiy ehtiyoj minus davr boshiga qolgan qoldiq
|
|
|
6. Davr boshiga qolgan qoldiqqa ehtiyoj
|
|
|
3-qadamni o`z navbatida ikki qadamga bo`lib echamiz:
3a-qadam. Asosiy materiallar byudjeti
3b-qadam. Asosiy materiallar bo`yicha boshqa ma`lumotlar
3a-qadam bo`yicha quyidagi jadval to`ldirilsin
Asosiy materiallar byudjeti (ishlab chiqarish ehtiyoji)
Ko`rsatkichlar
|
Latun
|
Alyumin
|
1. Moy nasosi
|
|
|
2. YOnilg`i nasosi
|
|
|
3. Asosiy materiallarga bo`lgan umumiy ehtiyoj, kg
|
|
|
4. 1kg narxi, so`m
|
|
|
5. Umumiy summasi, so`m
|
|
|
Jami
|
|
|
3b-qadam bo`yicha quyidagi jadval to`ldirilsin
Ko`rsatkichlar
|
Latun
|
Alyumin
|
Summa
|
1. Asosiy materiallarga bo`lgan umumiy ehtiyoj
|
|
|
|
2. Davr oxiriga rejalashtirilgan qoldiq
|
|
|
|
3. Umumiy ehtiyoj, kg
|
|
|
|
4. Davr boshiga qoldiq, kg
|
|
|
|
5. Zaruriy ehtiyoj, kg
|
|
|
|
6. 1kg narxi, so`m
|
|
|
|
7. Jami, so`m
|
|
|
|
4-qadam bo`yicha quyidagi jadval to`ldirilsin:
Ish vaqti byudjeti
Ko`rsatkichlar
|
Ishlab chiqariladi, dona
|
Bir birlikka sarflanadigan vaqt, soat
|
Jami soat
|
Bir soatning mehnat xarajatlari
|
Jami mehnat xarajatlar, so`m
|
1. Moy nasosi
|
|
|
|
|
|
2. YOnilg`i nasosi
|
|
|
|
|
|
3. Jami
|
|
|
|
|
|
5-qadam bo`yicha quydagi ma`lumotlar keltirilsin (104000 ish soatiga)
Ustama xarajatlar
Xarajat moddalari
|
Summa
|
O`zgaruvchan ustama xarajatlar
|
|
1.
|
|
2.
|
|
3.
|
|
4.
|
|
5.
|
|
Jami ustama xarajatlar (o`zgaruvchan)
|
|
Doimiy ustama xarajatlar
|
|
1.
|
|
2.
|
|
3.
|
|
4.
|
|
5.
|
|
Doimiy ustama xarajatlar
|
|
Hamma ustama xarajatlar
|
|
1 soat ish vaqtiga to`g`ri keladigan ustama xarajatlar______so`m
6-qadamni bajarish uchun quyidagi jadval tuzilsin:
Zaxiralar byudjeti
Ko`rsatkichlar
|
Son, kg
|
1kg narxi, so`m
|
Summa, so`m
|
Jami
|
1. Asosiy materiallar:
a) Latun
b) Alyumin
Jami
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2. Tayyor mahsulot:
a) Moy nasosi
b) YOnilg`i nasosi
Jami
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6-qadam bo`yicha mahsulot birligiga qilinadigan xarajatlar topilsin. Buning uchun quyidagi jadval tuzilsin:
Tayyor mahsulot uchun qilinadigan xarajatlar hisob-kitobi
Xarajat moddalari
|
1kg yoki 1 ish soati xarajatlari, so`m
|
Mahsulot birligiga sarflanadigan norma xarajatlari
|
Moy nasosi
|
YOnilg`i nasosi
|
son
|
summa
|
son
|
summa
|
1. Latun
|
|
|
|
|
|
2. Alyumin
|
|
|
|
|
|
3. Asosiy ish haqi
|
|
|
|
|
|
4. Umum ishlab chiqarish xarajatlari
|
|
|
|
|
|
Jami
|
|
|
|
|
|
7-qadam bo`yicha quyidagi jadval tuzilsin:
Ishlab chiqarish tannarxi byudjeti
Xarajatlar
|
Qadamlar
|
Qadam №
|
summa
|
1. 2001 yil 31 Dekabrga qoldiq
|
|
|
2. Asosiy materiallar
|
|
|
3. Ishlab chiqarish ishchilarining asosiy ish haqi
|
|
|
4. Umum ishlab chiqarish xarajatlari
|
|
|
5. Mahsulotning ishlab chiqarish tannarxi
|
|
|
6. Sotishga tayyor bo`lgan mahsulotga qilingan xarajatlar
|
|
|
7. 2002 yil 31Dekabrga qolgan tayyor mahsulotlar
|
|
|
8. Sotilgan mahsulot tannarxi
|
|
|
8-qadam bo`yicha quyidagi ma`lumotlarni yig`ing:
Tijorat va ma`muriy xarajatlar byudjeti
Xarajatlar moddalari
|
Summa
|
Tijorat xarajatlari
|
|
1.
|
|
2.
|
|
3.
|
|
4.
|
|
Jami tijorat xarajatlari
|
|
Ma`muriy xarajatlar
|
|
1.
|
|
2.
|
|
3.
|
|
4.
|
|
Jami ma`muriy xarajatlar
|
|
Tijorat va ma`muriy xarajatlar jami
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |