Mazkur ma'ruzalar kursi 5340500 Qurilish materiallari, buyumlari va

Maydalash
. Amaliyotda 3–5 mm o‗lchamli zarrachali komponentlar 
ishlatiladi. Xomashyolar granula (termoplastik) yoki maydalangan (reaktoplast) 
bo‗ladi. Ko‗p sharoitlarda maydalangan komponentlar ishlatiladi. 

---

34 
Granulalash
– materiallarni sochiluvchan bir o‗lchamli zarrachalarga 
aylantirish. Granulalar silindrik, kubsimon, donsimon bo‗ladi. 
Polimer asosidagi kompozitsion materiallar. Polimer asosidagi kompozitsion 
materiallarda hamma tashkil qiluvchilarni birlashtirib yaxlit bir butunlikni hosil 
qiluvchi matritsa sifatida polimer bog‗lovchilar qo‗llaniladi. Plastik kompozitsion 
materiallarga plastmassalarni misol qilib ko‗rsatish mumkin. Plastmassalarni 
yaratishda polimer asos yuqori oquvchanlik yoki elastiklik holatiga keltiriladi, 
so‗ngra ma‘lum bir texnologik usul bilan qo‗shimchalar kiritiladi. Sovigandan 
keyin (qattiq holatda) kompozitsiya asosi shishasimon asosdagi plastiklarni uzoq 
vaqt qizdirilganda haroratga turg‗unligi 260 –370°C, fenolformaldegidli 260°C 
gacha, poliamidli bog‗lovchi plastiklar esa 280 –350°C ni tashkil etadi. Poliefir va 
epoksid komponentlarning xususiyatlaridan biri faqat yuqori haroratdagina emas, 
balki oddiy sharoitda ham qo‗shimchalar ajratib chiqarmasdan va cho‗kma hosil 
qilmasdan qotishidir. Qatlamli plastmassalar chidamli konstruksiyalar uchun qulay 
materiallardir. Yupqa qatlamli to‗ldiruvchilar orasida bog‗lovchi elementlar orqali 
taxlanib, bir butun anizotrop xususiyatga ega bo‗lgan material hosil qilinadi. 
Bunday materiallar list, quvur, plita holatida chiqariladi. Ulardan mexanik ishlov 
berish orqali har xil buyumlar ishlab chiqariladi. 
Rezina
– kauchukni vulkanizatsiya qilish natijasida olingan mahsulot. Rezina 
– juda kam setka strukturali plastmassa. Bu yerda polimer bog‗lovchi yuqori 
plastik holda. Rezinalarda bog‗lovchi – bu kauchuk. Kauchuk tabiiy va sintetik 
bo‗ladi. Kauchukning molekulalari chiziqli va kam shaxobchali bo‗lib, 
chuvalchangsimon yoki spiral konfiguratsiyaga ega hamda katta egiluvchanligi 
bilan ajralib turadi. 
Yuqori elastiklik, yuqori egiluvchanlik, suyuqlik va gaz o‗tmasligi, yaxshi 
elektroizolatsiyaliligi rezinaning asosiy xossalari. 
Ba‘zilari ishqalanishga qarshilik, yaxshi demfirlash, aviatsiya yoqilg‗ilariga 
va yog‗lariga turg‗unlik, qarama-qarshi va ko‗p marta ta‘sir qiluvchi kuchlarga 
chidamlilik xossalariga ham ega. Yuqoridagilarni hisobga olib, rezina o‗zi va 
boshqa materiallar bilan birgalikda mashinasozlikda ko‗p qo‗llaniladi. 

---

35 
Rezina mashina pnevmatikalari mashina egiluvchan shlanglari va 
truboprovodlari, amortizatorlar, membranalar, prokladka va zichlagichlar, yoqilg‗i 
uchun yumshoq baklar, rezinalashtirilgan gazmollar ishlab chiqarishda ishlatiladi. 
Tashqi muhit ta‘sirida (yorug‗lik, harorat, azot, kislorod, radiatsiya va boshq.) 
rezina eskiradi – o‗z xossalarini o‗zgartiradi. Eskirish koeffitsiyenti quyidagicha 
aniqlanadi: