Maydoniy tranzistorlar to‘g‘risida umumiy ma’lumotlar

1. 
   Maydoniy tranzistorlar to‘g‘risida umumiy ma’lumotlar
   

Maydoniy tranzistor (MT) deb, tok kuchi qiymatini boshqarish ychun, o‘tkazuvchi kanaldagi elektr o‘tkazuvchanligikni o‘zgartirish hisobiga, elektr maydon o‘zgarishi bilan boshqariladigan yarim o‘tkazgichli aktiv asbobga aytiladi.

Maydoniy tranzistorlar turli elektr signallar va quvvatni kuchaytirish uchun mo‘ljallangan. Maydoniy tranzistorlarda, bipolyar tranzistorlardan farqli ravishda, tok tashkil bo‘lishida faqat bir turdagi zaryad tashuvchilar ishtirok etadi: yoki elektronlar, yoki kovaklar. Shuning uchun ular yana unipolyar tranzistorlar deb ham ataladi.

Maydoniy tranzistorlarning tuzilishi va kanal o‘tkazuvchanligiga ko‘ra ikki turga bo‘linadi: p–n o‘tish bilan boshqariladigan maydoniy tranzistor hamda metall – dielektrik – yarim o‘tkazgichli (MDYa) tuzilishga ega bo‘lgan zatvori диэлектик ёки кремний окиси билан izolyasiyalangan maydoniy tranzistorlar. Ular MDYa- tranzistorlar deb ham ataladilar.

P–n o‘tish bilan boshqariladigan maydoniy tranzistor. 1 – rasmda n–kanalli p–n o‘tish bilan boshqariladigan maydoniy tranzistorning tuzilishining qirqimi (a) va uning shartli belgisi (b) keltirilgan.

n–turdagi oraliq (maydon) kanal deb ataladi. Kanalga zaryad tashuvchilar kiritiladigan kontakt istok (I); zaryad tashuvchilar chiqib ketadigan kontakt stok (S) deb ataladi. Zatvor (Z) boshqaruvchi elektrod hisoblanadi. Zatvor va istok oralig‘iga kuchlanish berilganda, yuzaga keladigan elektr maydoni kanal o‘tkazuvchanligini, ya’ni kanaldan oqib o‘tayotgan tokni o‘zgartiradi. Zatvor sifatida kanalga nisbatan o‘tkazuvchanligi teskari turdagi oraliq qo‘llaniladi. Ishchi rejimda u teskari ulangan bo‘lib kanal bilan p – n o‘tish hosil qiladi.

BU FONIY DUNYO

Biz kelib ketuvchi to‘garak jahon,

Na boshi ma’lum na so‘ngi ayon.

Hech kimsa rostini aytib berolmas,

Biz qaydan keldigu ketarmiz qayon.

Keksa yosh hayotga har kimki yetar,

Hammasi izma-iz birma-bir o‘tar.

Bu dunyo hech kimga qolmas abadiy,

Ketdilar, ketamiz, kelishar, ketar.

Kelmoq qo‘lda bo‘lsa kelmasdim bir dam,

Ketmoq qo‘lda bo‘lsa ketmas edim ham.

Juda soz bo‘lardi bu g‘amxonaga,

Kelmasam, turmasam, kelib ketmasam.

Afsuski yigitchilik mavsumi bitdi,

Ko‘klam o‘tib ketdi, qish kelib etdi.

Yoshlik deb atalgan u sevinch qushi,

Bilmadim qachonlar keldiyu ketdi...

*****

Jahonda g`am yema qo`lingdan kelsa,

Yaxshimass bor yo`qda dil g`amga to`lsa.

Besh kunlik dunyoda shodlikla yeb ich,

Bir don elitolmassan xazinang bo`lsa.