Maydan tranzistorı úsh elektrodlı yarımo’tkazgichli ásbap bolip, ol jaǵdayda

Tranzistor (anglichan: transfer — kóshiriw hám rezistor) — elektr terbelislerdi kúsheytiw, generatsiyalaw (payda etiw) hám ózgertiw ushın mólsherlengen 3 elektrodlı yarım ótkizgish ásbap hám de mikroelektronika apparatlarınıń tiykarǵı elementi.
Tranzistorlar dúzilisi, islew principi hám parametrlerine kóre 2 klasqa ajratıladı: bipolyar hám maydaniy (unipolyar) tranzistorlar. Bipolyar tranzistorlarda eki túrdegi (p-tipli hám n-tipli) ótkizgishlikke iye bolǵan yarım ótkizgishler isletiledi. Bipolyar tranzistor, óz-ara jaqın jaylasqan p-n ótiw esabına isleydi hám baza emitter ótiwi arqalı tokti basqaradi. Maydaniy tranzistorlarda tek bir túrdegi (n-tipli yamasa p-tipli) yarım ótkizgishler isletiledi. Bunday tranzisorlarning bipolyar tranzistorlardan tiykarǵı ayırmashılıǵı sonda, olar kernewdi basqaradi, tokti emes. Kernewdi basqarıw zatvor hám istok arasındaǵı kernewdi ózgertiw arqalı ámelge asıriladı. Házirgi kúnde analog texnikalar áleminde bipolyar tranzistorlar (BT) (xalıq aralıq termin — BJT, Bipolar Junction Transistor) tiykarǵı orındı iyelegen. Cifrlı texnikaler tarawinda bolsa, kerisinshe maydanliq tranzistorlar bipolyar tranzistorlardı bolekleklep shıǵarǵan. Ótken ásirdiń 90 -jıllarında, házirgi dáwirde de elektronikada keń kólemde qollanilayotgan bipolyar-maydaniy tranzistorlardıń gibrid kórinisi — IGBT islep shıǵıldı.
Qos polyusli tranzistorlarda kirisiw qarsılıgı tok penen basqarilip, olardıń kishi ekenligi tiykarǵı kemshiliklerinen biri bolıp tabıladı. Sonıń ushın qánigeler tárepinen kirisiw qarsılıgı úlken bolg’an maydan tranzistorı islep shıǵarıldı. Bul yarımo’tkizgishli ásbapda shıǵıw tokı elektr maydan járdeminde basqarilg’anlig’i ushın tranzistor maydan tranzistorın alǵan.
Maydan tranzistorı úsh elektrodlı yarımo’tkazgichli ásbap bolip, ol jaǵdayda
istok, zatvor, kanal hám stok tarawları bolip, yarımo’tkazg ish qatlam qalıńlıǵın
o’zgariwi esabına shıǵıw tokı basqarıladı.
Házirgi waqıtta eki túrdegi maydan tranzistorlar : p-n-otiw menen basqarılatuǵın tranzistor hám MDYa-tranzistor (metal -dielektrik-yarımo’tkazgish
strukturalı ) lardan elektronika tarawinda keń paydalanıladı.