Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

JK 191-moddasida 
keltirilgan jinoyatlar majmui bo‘yicha 
kvalifikatsiya qilish lozim. 
JK 191-moddasi 1-qismi 
dispozitsiyasida nazarda tutilgan axborot har 
qanday usulda to‘plangan paytdan e’tiboran jinoyat 
tugallangan 
deb 
topiladi. 
Jinoyat tarkibi formal: qandaydir oqibatlar paydo bo‘lishidan qat’i nazar, 
sir tutilayotgan axborotni to‘plash bo‘yicha harakatlarning o‘zi jazoga 
sazovor. 
Subyektiv tomondan 
sir tutiladigan axborotlarni to‘plash — bu 
to‘g‘ri 
kasddan 
sodir etiladigan jinoyatdir. Aybdor u to‘playotgan axborot 
uchinchi shaxslarga ma’lum bo‘lmaganligi sababli haqiqiy yoki potentsial 
tijorat qiymatiga egaligini, qonuniy asosda undan erkin foydalana olish 
mumkin emasligini hamda axborotning egasi uning maxfiyligini muhofaza 
qilish choralarini ko‘rganligini biladi. 
Subyektiv tomonning zaruriy elementi mazkur jinoyatni sodir etish 
maqsadi 
— sir tutiladigan axborotni oshkor etish yoxud mazkur 
axborotdan qonunga xilof ravishda foydalanish hisoblanadi. 
Jinoyat 
motivlari 
turlichadir. Bu axborot egasiga zarar yetkazish istagi 
bilan bog‘liq bo‘lgan g‘araz, hasad yoki o‘ch olish bo‘lishi mumkin. 
Tahlil qilinayotgan 
moddaning 2-kismi 
qonunga xilof ravishda sir 
tutiladigan axborotni egasining roziligisiz qasddan oshkor qilish yoki 
undan foydalanish natijasida ko‘p miqdorda zarar yetkazganlik uchun 
javobgarlikni belgilaydi. 
NOTA BENE ! 
Sir tutiladigan axborotni 
oshkor etish 
deganda, ma’lumotlarning e’lon 
qilinishi natijasida o‘zga shaxslarga ma’lum bo‘lishi yoxud sir tutiladigan 
axborotni tashkil qiluvchi ma’lumotlar bilan tanishish huquqi bo‘lmagan 
shaxsga berilishi tushuniladi. 
233 

---

Mazkur axborotlardan qonunga xilof ravishda 
foydalanish 
deganda, 
axborot bevosita va yaqin aloqador bo‘lgan faoliyatni amalga oshirish 
uchun axborotni qo‘llash tushuniladi. Shuning uchun, masalan, ilmiy ishni 
illyustratsiya qilganda alohida korxona menejmentining yangi tuzilmasini 
ishlatishni sir tutiladigan axborotni qo‘llash deb bo‘lmaydi, bunday 
holatda tegishli belgilar mavjud bo‘lganda, mualliflik huquqini buzganlik 
uchun javobgarlikka tortish mumkin. 
Qonunga xilof ravishda foydalanish aybdorning o‘zga shaxslarga 
ma’lumotlarni haq evaziga yoki boshqa maqsadni ko‘zlab berish yo‘li 
bilan yoxud o‘zi to‘plagan axborot asosida turli qarorlarni qabul qilish va 
harakatlarni amalga oshirish yo‘li bilan yoki boshqa maqsadda amalga 
oshirilishi mumkin. 
JK 191-moddasi 1-qismida nazarda tutilgan qilmishdan farqli o‘laroq, 
sharhlanayotgan jinoyat zaruriy belgiga ega — o‘zgalarning sir tutiladigan 
axborotini e’lon qilish yoxud undan foydalanit bilan bog‘liq ravishda ko‘p 
miqdorda zarar yetkazish. Bu ishlab chiqarishning pasayishi, uning qayta 
yo‘naltirilishi, mijozlari kamayishi tufayli raqobat kurashida xo‘jalik 
subyekti ko‘rgan yirik moddiy zararning yuzaga kelgani bo‘lishi mumkin. 
Jinoyat