Maxsus qism iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar. Ekologiya sohasidagi jinoyatlar

Aybdorga ishonib topshirib qo‘yilgan yoki uning ixtiyorida turgan 
mulk 
— mansab vazifalari yoki shartnomaviy munosabatlarga ko‘ra 
yoxud maxsus topshiriq munosabati bilan o‘zganing mulkini tasarruf 
qilish, boshqarish, yetkazib berish yoki saqlash bo‘yicha qonuniy 
vakolatlarni amalga oshiruvchi shaxsning (masalan, ombor mudiri, 
ekspeditor, ta’minotchi, sotuvchi, kassir va boshqa shaxslar) egaligida 
bo‘lgan mulk. 
Obyektiv tomondan 
jinoyat aybdorga ishonib topshirilgan yoki uning 
egaligida bo‘lgan o‘zganing mulkini o‘zlashtirish yoki rastrata yo‘li bilan 
talon-toroj qilishda namoyon bo‘ladi. 
O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining «Iqtisodiyot sohasidagi 
jinoiy ishlar bo‘yicha sud amaliyotida yuzaga kelgan ayrim masalalar 
to‘g‘risida»gi qarorida belgilab o‘tilganidek, «Mansab vazifalari yoxud 
shartnomaviy munosabatlarga ko‘ra, o‘zganing mulkini tasarruf qilish, 
boshqarish, yetkazib berish yoki saqlash bo‘yicha qonuniy vakolatlarni 
amalga oshiruvchi shaxsning mazkur mulkni qonunga xilof ravishda 
tekinga o‘zining mulkiga yoki boshqa shaxsning mulkiga aylantirishi 
aybdorga ishonib topshirilgan yoki uning ixtiyorida bo‘lgan o‘zganing 
mulkini o‘zlashtirish yoki rastrata qilish deb (JK 167-moddasi) 
tavsiflanishi lozim. 
52 

---

Yuqorida ko‘rsatilgan qonuniy vakolatlarga ega bo‘lmagan, ammo 
topshirilgan ishni yoxud xizmat vazifalarini bajarishi tufayli mulk 
saqlanadigan joyga kirish huquqiga ega bo‘lgan shaxs tomonidan o‘zgalar 
mulkining talon-toroj qilinishi o‘g‘irlik deb tavsiflanishi kerak»
1
. 
NOTA BENE ! 
O‘zlashtirish 
aybdorga ishonib topshirilgan yoki uning ixtiyorida 
bo‘lgan o‘zganing mulkini huquqqa xilof, bepul ushlab qolish va 
keyinchalik mulkdorga yoki bu mulkning boshqa egasiga mulkiy zarar 
yetkazgan holda o‘z foydasiga yoki boshqa shaxslarning foydasiga 
qaratishda ifodalanuvchi, agar aybdor mazkur mulkni hali sarflamagan 
yoki begonalashtirishni amalga oshirmagan bo‘lsa, talon-torojning bir 
shakli hisoblanadi. 
Mulkni 
ushlab qolish 
uni qonuniy egasiga qaytarish to‘g‘risida 
talablarni bajarmaslikda, shu mulkni taftish vaqtida taqdim etmaslikda 
ifodalanadi. Shaxs bunday hollarda undan o‘z mulkiday foydalanadi. 
Talon-torojning o‘zlashtirish shakli mulk ushlab qolingan paytdan 
e’tiboran, ya’ni o‘zganing mulkiga g‘ayriqonuniy ravishda o‘zinikidek 
egalik qilingan paytdan e’tiboran