Maxsus pedagogika

Yordam chi m aktabda m ehnat ta ’limining o ‘rni va roli
H ar bir bosqichning o ‘z vazifalari bor, ularni am alga oshirish 
s h u n d a n keyingi t a ’lim u c h u n aso s y a ra ta d i. Bir b o s q ic h d a g i 
kam chiliklar aqli zaif o ‘quvchilar m ehnat tayyorgarligining keyingi 
bosqichlarida katta qiyinchiliklar keltirib chiqaradi.
Q o ‘l m ehnati m ashg‘ulotlarida o'quvchilarni kasb-korlik m ehnat 
ta ’limiga tayyorlash amalga oshiriladi. Bunga qog‘oz, karton, loy va 
gazlama, sim va yog‘och bilan ishlash, shuningdek, konstruktor bilan 
ishlash xizmat qiladi.
M ehnat ta ’limi va tarbiyasi m ehnat m a’lum oti, m ehnat tarbiyasi 
berish va tuzatuvchi-tarbiyalovchi vazifalarga egadir. M ehnat ta ’limining 
vazifasi o ‘quvchilarda hayotda, m ehnatda zarur b o la d ig a n bilim lar, 
malaka va ko‘nikm alarni shakllantirishdan iboratdir.
M e h n at tarb iy asin in g vazifasi o kq u v c h ila rd a sh ax sn in g ijobiy 
fazilatlarini — m ehnatsevarlik, q a t’iyat, m ehnatning ijtimoiy sabablarini, 
jam oada ishlay olish, m ehnat kishilariga, moddiy boyliklarga hurm atni 
tarbiyalashdir. Bolalar m untazam ravishda aniqlikka, puxtalikka o'rgatib 
boriladi, ular m ehnat m adaniyatini tushuna va bajara boshlaydilar.
Aqli zaif bolalarni b o ‘lajak kasbga tayyorlash uchun q o ‘l m ehnati 
darslarida ularda m ehnatdagi tashkiliy k o ‘nikm alarni tarbiyalashni
120

---

(mashg‘ulotlarga o ‘z vaqtida kelish,faqat o ‘z ish o ‘rnida ishlash, zarur 
m ateriallar va asb o b larn i ta n la sh , u larn i detallarg a ishlov berish 
texnologiyasiga muvofiq joylashtirish; m aterial va asboblarga puxta va 
avaylab m unosabatda bo‘lish, xavfsizlik texnikasi qoidalarini va sanitariya- 
gigiyena talablarini bajarish ko‘nikmalarini tarbiyalashni) nazarda tutadi.
Ish vaqtining bekor sarflanishini tugatish yoki qisqartirish m ehnat 
intizom ining ahvoli: kech qolishlarga, m ash g ‘ulotlardan erta ketib 
qolishga barham berish bilan cham barchas bog‘liqdir. Aqli zaif bolalarga 
ish vaqtining har bir daqiqasini tejashning aham iyatini doim o singdirib 
borish kerak, toki u lar ish v aq tin ing m o d d iy qiym atini tu sh u n ib
yetsinlar.
Q o ‘l m eh n ati d arslarida estetik tarbiya ham am alga oshiriladi. 
Yordam chi m aktab o ‘quvchilari buyum m aterialini, go‘zalligini, uning 
fakturasi xususiyatlarini his qilishlari lozim. Shu bilan birga, ularga 
shunday tu sh u n c h a n i, y a ’ni ishning sifatini, buyum ning yaxshiligi, 
mustahkamligi, go‘zalligi va m ehnat unum dorligi m ehnat faoliyatining 
asosiy m ezonlaridir, degan tushunchani qulay shaklda tarkib toptirish 
kerak. M ehnat ta ’limi va bolalarga taqdim etiladigan buyum lar estetik 
tushunchalam ing shakllanishiga yordam beradi.