Maxsus nisbiylik nazariyasi asoslari. Galiley almashtirishlarlari

1905 yilda A. Eynshteyn tomonidan yozilgan quyidagi ikkita postulat (isbotsiz qabul qilinadigan ta’kid) maxsus nisbiylik nazariyasining asosini tashkil qiladi:

I. Nisbiylik prinsipi: Inertsial sanoq sistemasining ichida o`tkazilgan hech qanday (mexanik, elektrik, optik bo`lishidan qat’iy nazar) tajriba ushbu sistema tinch yoki to`gri chiziqli tekis harakat qilayotganligini aniqlashga imkon bermaydi; tabiatning barcha qonunlari bir inertsial sanoq sistemasidan ikkinchisiga o`tishga nisbatan invariantdir.

II. Yorug’lik tezligining invariantlik prinsipi: yorug’likning vakuumdagi tezligi, yorug’lik manbaining ham, kuzatuvchining ham harakat tezligiga bog’liq emas va barcha inertsial sanoq sistemalarida bir xil.

Ushbu postulatlarga Eynseyn postulatlari deyiladi.

Xulosalar: Barcha inertsial sanoq sistemalarida klassik dinamikaning qonunlari bir xil shaklga ega. Bu prinsipga mexanikada nisbiylik prinsipi yoki Galileyning nisbiylik prinsipi deyiladi

Galiley almashtirishlari: x= ₊ut ; y= ; z= ;

Uyga vazifa: O’tilgan mavzuni o’qish, ko’rgazmali qurollar tarqatma materiallar (referat, boshqotirma, modellar yasash, plakatlar) tayyorlash
Mavzuga oid didaktik jihozlar va texnik vositalar: slaydlar, plakatlar, krossvord

O’qitish uslublari:

O’quv mavzusini og’zaki bayon qilish, savol-javob, tadqiqot metodlari.

Adabiyotlar: