''Maxsus fanlar'' kafedrasi Kurs ishi mavzusi: Mehnat unumdorligi o’sishining asosiy omillari va mehnat samaradorligini oshirish yo’nalishlari

Afzalligi – 

iqtisodiyotning barcha sohalarida ishlatilishi mumkin, 

taqqoslashga juda o’ng’ay. 

Kamchiligi - 

 bu usulda mehnat unumdorligini o’lchash juda qiyin 

va ko’p vaqtni, xarajatni talab qiluvchi o’lchash va hisob ishlarini talab 

qiladi. 

 

Ishlab  chiqarish  hajmlari  va  mehnat  unumdorligini  o’lchashning  qiymat 

usuli  birmuncha  murakkab  ishlab  chiqarish  hajmlarini  hisoblashda  eng  maqbul 

usulni muayyan shart-sharoitlardan kelib  chiqib tanlash mumkin. Ishlab chiqarish 

---

hajmlarini    o’lchashning  eng  ko’p  qo’llanadigan  usuli  yalpi,  tovar  va  sotilgan 

mahsulotlar  ko’rsatkichlaridir.  Bu  xil  ulgurji  narxlarda  «zavod  usuli»  bo’yicha 

hisoblangan  yalpi  mahsulot  tovar  mahsulotdan  tugallanmagan  ishlab  chiqarish 

qoldiqlarini  o’lchaysh  bilan,  sotilgan  mahsulot  tovar  mahsulotdan  sotish  uchun 

mo’ljallangan,  lekin  sotilmagan  tovar  qoldiqlari  summasi  bilan  farq  qiladi. 

Shunday  qilib,  mahsulot  ishlab  chiqarish  normasi  yalpi  mahsulot  bo’yicha 

aniqlanganda  eng  aniq  natijalar  kelib  chiqqanday  tuyuladi.  Biroq,  bozor 

iqtisodiyoti    sharoitida  unumdorlikni  sotilgan  mahsulot  hajmi  bo’yicha  hisoblash 

ancha  muhimroqdir,  chunki  tugallanmagan  ishlab  chiqarishning  ko’payishi  va 

sotilmagan  mahsulot  qoldiqlarining  to’planib  qolishi  ijobiy  iqtisodiy  ahamiyatga 

ega  emas.  Yalpi  tovar  va  sotilgan  mahsulot  ishlab  chiqarish  hajmlarni  va 

normalarini  o’lchashning  kamchiligi  shundan  iboratki,  ulgurji  narxlar  barcha 

barcha  moddiy  xarajatlarning  qiymatini  o’z  ichiga  oladi.