Maxmudov n. M., Hakimov h. A. Makroiqtisodiy tahlil

8.3. Davlat budjeti konsepsiyalari 
Budjet  kamomadiga  bo‘lgan  munosabat  salbiy  hisoblanib, 
balanslashgan  budjet  g‘oyasi  eng  maqbul  hisoblanadi.  Tarixan  davlat 
budjeti  holatiga  bo‘lgan  munosabat  uchta  konsepsiya  orqali  ilgari 
surilgan: 
a) budjetning yiliga balanslashuvi g‘oyasi; 
b)  budjetning  iqtisodiy  davrning  fazalari  bo‘yicha  balanslashuvi 
g‘oyasi (davriylik asosida); 
v) 
budjetning 
balanslashuvi 
emas, 
balki 
iqtisodiyotning 
balanslashuvi g‘oyasi.  
Keyns  nazariyasi  retsessiya,  ya’ni  iqtisodiyotning  pasayish  davri 
bilan  kurashishga  yo‘naltirilgan  bo‘lib,  u  eng  avvalo  budjetni  tartibga 
solishda  uning  vositalari  (davlat  xarajatlari  va  transfertlar,  ya’ni  budjet 
xarajatlarini  oshirish  va  soliqlarni,  ya’ni  daromadlarni  kamaytirish)dan 
foydalanishni  shart  deb  hisoblangan  va  shu  sababdan  bu  nazariya 
«moliyaviy  kamomad»  g‘oyasiga  asoslangan  deb  aytish  mumkin. 
Ko‘pgina  rivojlangan  davlatlarda  50-60  yillarda  bunday  keynscha 
retseptning qo‘llanilishi 70-yillar o‘rtalariga kelib budjet taqchilligining 
surunkali  bo‘lib  qolishi  va  inflatsiya  jarayonlarining  kuchayishiga  olib 
keldi.  
Xulosa  qilib  shuni  aytish  mumkinki,  yil  davomida  ham,  iqtisodiy 
davrning  turli  fazalarida  ham  budjet  taqchilligiga  yo‘l  qo‘ymaslik, 
ma’lum  bir  davrda  bunday  vaziyat  yuzaga  kelgan  sharoitda  esa  uning 
surunkali  bo‘lib  qolishining  oldini  olishga  qaratilgan  keskin  chora-
tadbirlarni amalga oshirish maqsadga muvofiqdir.