Maxmudov n. M., Hakimov h. A. Makroiqtisodiy tahlil

6.3. Keynscha makroiqtisodiy model: asosiy qonun va xulosalar 
Yuqorida  aytib  o‘tilganidek,  klassik  maktab  vakillarining  iqtisodiy 
hodisa va jarayonlar haqidagi asosiy xulosalari davr sinovi (XX asrning 
birinchi  yarmi)ga  dosh  bera  olmadi.  AQSh  tarixida  eng  chuqur  iz 
qoldirgan inqiroz – Buyuk Depressiyadan (1929-1933yillar) chiqib ketish 
yo‘llarini  izlash  masalasi  o‘sha  davrning  rivojlangan  davlatlari  oldiga 
ko‘ndalang qilib quyildi.  
Bu  davrda  ushbu  mamlakatlarda  ishsizlik  darajasi  ortdi,  ishlab 
chiqarish sur’atlari pasaydi va umuman iqtisodiy faollik darajasi susaydi. 
Masalan,  AQShda    bu  davr  ichida  YaIM  30%ga  kamaydi,  ishsizlik 
darajasi  3%dan  25%ga  oshdi  va  1940  yilgacha  o‘rtacha  19%ga  teng 
bo‘ldi. 1931-1935 yillar ichida sof investitsiyalar manfiy bo‘ldi. Narxlar 
darajasining  pasayishi  (iste’mol  narxlari  indeksi  bu  davrda  25%ga 
kamaydi) tovarlar taklifi ortiqchaligini bartaraf etmadi, chunki yalpi talab 
darajasi  unga  nisbatan  ko‘proq  darajada  pasayib  ketdi.  Bir  so‘z  bilan 
aytganda,  Buyuk  Depressiya  klassiklarning 
taklif  talabni  keltirib 
chiqaradi
  (Sey  qonuni),  degan  xulosasini  inkor  etdi  va  aksincha, 
xarajatlar    ishlab  chiqarish    darajasini  belgilab  beradi  yoki  bozor 
iqtisodiyotiga xos ichki qonuniyatlarga ko‘ra talab doimo taklifdan kam 
bo‘lishini belgilab berdi.