Maxmudov n. M., Hakimov h. A. Makroiqtisodiy tahlil

 
12.5.  Ichki va tashqi muvozanat modelining 
amaliy qo‘llanilishi. 
Mazkur  bobda  «rollarni  taqsimlash»  tamoiliga  asoslangan  bayon 
qilingan  ichki  va  tashqi  muvozanat  standart  modeli  unchalik  katta 
bo‘lmagan  modifikatsiya  bilan  XVF  zayomlari  yordami  bilan  barqaror 
siyosat 
va 
tarkibiy 
o’zgarishlarnini 
o‘tkazayotgan 
ko‘pgina 
mamlakatlarda foydalanildi.  

---

136 
Qo‘yilgan  maqsadlar  ixtiyoriy  kompleksini  ta’minlash  uchun 
iqtisodiy  siyosatning  barcha  vositalarining  qanchalik  ahamiyatga  ega 
ekanligini  aniqlashga  imkon  beruvchi  iqtisodiyot  oxiriga  etkazilgan 
miqdoriy  modeli  mavjud  bo‘lmagan  holatda  iqtisodiy  siyosatni  odatda 
alohida  vositalarni  aniq  maqsadlar  bilan  bog‘lagan  holda  bosqichma  - 
bosqich o‘tkazadilar. Ichki va tashqi balans standart modeli, masalan, 3 
maqsad  va  3  vositaga  ega  bo‘lishi  mumkin  (XVF  dasturlarida  shunday 
qilingan  edi).  Bunday  modelga  ko‘ra,  budjet-soliq  siyosati  ichki  balans 
bilan bog‘lanadi, real valuta kursi esa joriy operatsiyalar hisobi bilan,  pul 
siyosati esa - xorijiy valutalar zaxirasi hajmi bilan bog‘lanadi. Yuqorida 
keltirilgan modeldan farqli ravishda  bu holda  «tashqi balans» maqsadi 
ikkiga  bo‘linadi:  joriy  operatsiyalar  hisobi  va  valuta  zaxiralari  darajasi. 
Bunda uch qoidadan foydalaniladi: 
agar inflatsiya juda yuqori bo‘lsa, budjet defitsitini kamaytirish lozim 
(birinchi defitsit); 
agar joriy operatsiyalar defitsiti katta bo‘lsa,  real almashtiruv kursini 
pasaytirish kerak; 
agar  xorijiy  valutalar  zaxirasi    juda  kam    bo‘lsa  yoki  juda  tez 
qisqarayotgan bo‘lsa, pul siyosatini keskinlashtirish kerak.