Mavzulashgan

Azimutni kompas yordamida aniqlash.

1. 
   Kompas ustiga gugurt cho‘pini qo‘yganimizda uning bir uchi 90° azimutni ko‘rsatsa, gugurtning ikkinchi uchi qanday azimut va ufqning qaysi yo‘nalishini ko‘rsatadi?
   

Javob: gugurtning ikkinchi uchi 270⁰ azimutda turadi va bu ufqning g’arb tomoni hisoblanadi.

2. 
   O‘quvchi A nuqtadan B nuqtaga 360° li azimut bo‘yicha 100 metr yurdi. U B nuqtadan D nuqtagacha 90° li azimut bo‘yicha yana 100 metr yurdi. O‘quvchi D nuqtadan 180° li azimut bo‘yicha yana 100 metr yo‘l bosdi va E nuqtaga yetib keldi. Endi o‘quvchi A nuqtaga borishi uchun qanday azimut bo‘yicha qancha metr yurishi lozimligini aniqlang va o‘quvchi yurgan yo‘lni sxema ko‘rinishida tasvirlang (eslatma: masshtab 1:5 000 bo‘lsin).
   

Javob: masshtabni nomli masshtabga aylantirib olamiz bunda 1 sm da 50 m. demak daftarga bajarayotganimizda 2 ta katakni 1 sm deb olamiz. Shunda 100 m yurish uchun 2 sm ya’ni 4 ta katak chizamiz.

Chizmada ko’rinib turibdiki o’quvchi E nuqtadan A nuqtaga boorish uchun 100 m yurishi kerak ekan. Bu esa ufqning 270⁰ hisoblanadi ya’ni o’quvchi 270⁰ li azimut bilan 100 m yurishi kerak.

Masofani o‘lchash.

1. 
   Ikki guruh alpinistlar uylaridan tog‘ etagigacha bo‘lgan masofani o‘lchamoqchi bo‘lishdi. Buning uchun birinchi guruh alpinistlari qadamlab o‘lchashdan, ikkinchi guruh alpinistlari esa yasama o‘lchov g‘ildirakdan foydalanishdi. Aytingchi, ularning qaysi biri masofani o‘lchashda nisbatan aniqroq natijaga erishadi? Nima uchun?
   

Javob: Ikkinchi guruh alpinistlari aniqroq natijaga ega bo’ladilar. Sababi yasama o’lchov g’ildirakning har bir aylanasi 1 m ga teng ya’ni aniq raqamga. Birinchi guruh alpinistlari esa qadamlab o’lchagan. Bunda har bir qadamning o’rtacha masofasi yarim metrga teng. Hamma insonlarning qadami bir xil emas. Shuni inobatga olib ikkinchi guruh alpinistlarning masofani o’lchagani aniqroq chiqadi.

2. 
   Abbos va Nigina o‘zlari yashaydigan joydan yangi qurilgan uylargacha bo‘lgan masofani yasama o‘lchov g‘ildirak hamda qadamlab o‘lchash yordamida aniqlamoqchi bo‘lishdi. Ular yasama o‘lchov g‘ildirakning ovozi
   

75 marta chiqqanini, qadamlar soni esa 150 taga teng bo‘lganligini aniqlashdi. Aziz o‘quvchilar, ularga masofani hisoblashda yordamlashing.