Mavzular ro`yxati

2. Mor, Folgard, Fayans usullari tushunchalari.
Mor usuli argentometriya usullaridan biri bo`lib, bu usul ushbu reaksiyaga asoslangan:
Ag<sup>+</sup> + Hal<sup>–</sup> = AgHal↓
bu yerda, Hal<sup>–</sup>–Cl<sup>–</sup>, Br<sup>–</sup>, J<sup>–</sup>, SCN<sup>–</sup> ionlaridir. Mor usuli hamma argentometriya usullari ichida eng oddiysi va eng anig`idir. Bu usulda ishchi eritma AgNO₃ eritmasidir. Mor usuli asosida kumush ionlarining xlor yoki brom ionlari bilan o`zaro ta`sir reaksiyasi yotadi:
Ag⁺ + Cl^– = AgCl↓
Kumush ionlari bilan qizil–qo`ng`ir Ag₂CrO₄ cho`kmasini hosil qiladigan K<sub>2</sub>CrO<sub>4</sub> eritmasi indikatordir. Ishchi eritmaning titrini aniqlash uchun boshlang`ich modda NaCl yoki KCl eritmasidir. Mor usuli xlorid yoki bromidlarning miqdorini aniqlashga imkon beradi. Bu usul bilan yodidlar aniqlanmaydi, chunki cho`kmaga tushadigan AgJ K<sub>2</sub>CrO<sub>4</sub> ni kuchli adsorbsiyalaydi, shuning uchun ekvivalent nuqtasini aniqlash mumkin emas.
Mor usulini qo`llash quyidagi shartlar bilan chegaralanadi:
a) Aniqlashni faqat neytral sharoitda olib borish mumkin, chunki kislotali muhitda Ag₂CrO₄ eriydi va titrlashning oxirini aniqlash qiyin bo`ladi. ishqoriy muhitda ham titrlash mumkin emas, chunki Ag<sub>2</sub>O cho`kmasi hosil bo`ladi:
2Ag<sup>+</sup> + 2OH<sup>–</sup> = Ag<sub>2</sub>O↓ + H<sub>2</sub>O
b) Aniqlashni Ba<sup>2+</sup>, Bi<sup>3+</sup>, Pb<sup>2+</sup> ionlari ishtirokida o`tkazib bo`lmaydi, chunki bu ionlar CrO<sub>4</sub><sup>2–</sup> ionlari bilan cho`kma hosil qiladi. Bundan tashqari, Ag⁺ ioni bilan qiyin eriydigan cho`kmalar hosil qiladigan PO<sub>4</sub><sup>3–</sup>, CO<sub>3</sub><sup>2–</sup> ionlari ishtirokida ham aniqlashni bajarib bo`lmaydi.
c) Titrlash hamma vaqt galogendan AgNO₃ ga qarab olib boriladi (ya`ni galogen AgNO<sub>3</sub> eritmasi bilan titrlanadi), faqat shu sharoitdagina Ag<sub>2</sub>CrO<sub>4</sub> ning qizil g`isht rangli cho`kmasi ekvivalent nuqtasida hosil bo`ladi.
Mor usuli oziq–ovqat mahsulotlarini analiz qilishda keng ishlatiladi. Osh tuzining kolbasa, sho`r baliq, yog` va boshqa mahsulotlardagi miqdori hamda ichimlik suvidagi xloridni Mor usuli bilan aniqlanadi.