Mavzular. Dasturiy ta’minot turlari. Operatsion tizimlar va ularning turlari. Kompyuter va mobil qurilmalarning operatsion tizimlari Ma’ruza rejasi

Ichki va integrallashgan drayverlar. Odatda ishlab chiqaruvchi qurilma bilan uning drayverini ham yaratishadi. Drayver CD diskka yozilgan holda qurilma bilan birgalikda tarqatiladi. Bundan tashqari qurilmalarning drayverlarini ishlab chiqaruvchi tashkilotning rasmiy saytidan ham ko’chirib olish mumkin.

Windows XP ishlab chiqarilganligiga ancha bo’lganligi sababli uning tarkibida yangi qurilmalarning drayverlari kiritilmagan. Operasion sistemaning kamchiliklarini bartaraf qilish maqsadida unga qo’shimcha modullar ishlab chiqiladi. Masalan, Windows XP uchun Servis Pack I, Servis Pack II kabi modullar mavjud.

Bunga teskari ravishda ba’zi operasion sistemalarda eski qurilmalarning drayverlari bo’lmasligi mumkin. Masalan, Windows Vistada shunday. Bunday holda yoki eski qurilmadan yoki yangi operasion sistemadan voz kechiladi.

Windowsga integrallashgan drayver xatolik berishi yoki qurilma nostabil ishlashi mumkin. Qurilma ishlab chiqaruvchisi yaratgan drayver esa qurilma imkoniyatlaridan to’laqonli foydalanish imkonini beradi. Masalan, multimediali klaviaturadagi qo’shimcha tugmalar integrallashgan drayver bilan ishlay olmaydi. Rangli printer qog’ozda boshqa rang bilan bosmalaydi.

Boshqa kompyuter dasturlaridagi kabi qurilma drayverida ham xatolik uchrashi mumkin. Shu sababli, ishlab chiqaruvchining rasmiy saytida drayverning yangilangan versiyalari ko’chirib olish uchun qo’yiladi. Masalan, Grafik qurilmasi, Printerlar, Tovush kartalari kabi qurilmalar uchun drayverlar yangilanib turiladi.

Qurilma drayverini yangilash uchun foydalanuvchi quyidagi ma’lumotlarni bilishi lozim:

1. Qurilmani nomi. Qurilma nomi va modelini aniqlash uchun Everest singari dasturlarga murojaat qilish mumkin;

2. Kompyuterda o’rnatilgan operasion sistemani;

3. drayver qaysi tilda bo’lishi lozimligini;

4. drayver holatini (yakuniy, beta)

O’rnatish algoritmi barcha qurilmalar uchun bir xil. Drayverlar odatda bajariluvchi fayl ko’rinishida tarqatiladi.

Kompyuterga ulanadigan har bir qurilma o’zining mikrodasturli ta’minoti mavjud bo’lib, firmware (“proshivka”) deb ataladi. Drayverdan farqli ravishda firmware qurilma xotirasiga yozilgan bo’ladi. Ba’zi qurilmalarda ishlash imkoniyatini oshirish uchun bu mikrodasturni almashtirish imkoniyati mavjud. Masalan, optik o’qish qurilmasi yangi disklarni o’qiy olmagan holda bu usuldan foydalanish mumkin.

Firmwareni almashtirish jarayonida undi iste’mol manbaidan ajratib yuborilsa, bu qurilma butunlay ishdan chiqadi.