Mavzu;Kartalarni ilmiy jihatan tahlil qilish Geografik karta va atlaslarni tahlil qilish

topografik va geografik kartalarni dala va kameral sharoitda yaratish

• topografik va geografik kartalarni dala va kameral sharoitda yaratish
• to‘g‘risida ma’lumot berilgan.
• Lekin dala sharoitida topografik kartalar asosida tuzilgan yirik va
• o‘rta masshtabli, mavzuli kartalar ham bo‘ladi, ular geologik,
• geobotanik, tuproq, Kartalar, asosan, 2 xil usulda:
• 1. Bevosita dalada syomka qilish yo‘li bilan (fototopografik usulda)
• va maxsus syomka qilish, masalan, geologik syomka, tuproq
• syomkasi (kadastrlash syomkasi), geobotanik, geofizik syomka va
• boshqa yo‘llar bilan ishlanadi.
• 2. Kameral sharoitda, ya’ni kabinetda, yig‘ilgan har xil manba
• va ma’lumotlar (astronomik, topografik, syomka manbalari,
• kartografik, geografik, iqtisodiy-statistik, aerokosmik suratlar va
• boshqa manbalar) asosida maxsus mutaxassis kartograflar tomonidan tuziladi

Natijada, Yer yuzasi bilan geologik struktura

• Natijada, Yer yuzasi bilan geologik struktura
• orasida bog‘liqlikni bilish mumkin.
• Matematik-statistik tahlil qilish usuli yangi qo‘llanilayotgan
• usul bo‘lib, elektron-hisoblash texnikasiga asoslanadi (masalan,
• yalpi hosil, hosildorlik va hokazolar). Bu usulni qo‘llashda izoliniya
• usuli qo‘l keladi. Chunki bunda kartadagi har qanday nuqtada
• «tasvirlangan voqea» qiymatini aniqlasa bo‘ladi. Statistik
• ko‘rsatkichlar yordamida bu usul bilan hududlar rayonlashtir 
• KARÒA VA AÒLASLARNI LOYIHALASH, ÒAHRIR
• QILISH VA ÒUZISH
• 9.1. Karta va atlaslarni loyihalash
• Kartalar va atlaslar yaratish juda mashaqqatli ish bo‘lib, ko‘p
• texnologik jarayonlarni o‘z ichiga oladi.

1. Kartani o‘qib o‘rganish;

• 1. Kartani o‘qib o‘rganish;
• 2. Kartani kartometrik yo‘llar bilan tahlil qilish;
• 3. Grafik usul;
• 4. Matematik statistik tahlil qilish usuli va boshqalar.
• Kartani o‘qib tahlil qilish usuli eng ko‘p qo‘llaniladigan usul
• bo‘lib, kartografik tasvirga asoslanadi, legenda asosida bajariladi.
• Kartometrik usulda esa kartada o‘lchash yo‘llari bilan nuqtalarning
• koordinatalarini aniqlash, masofalarni hisoblash, balandliklarni,
• maydonlarni, hajmlarni, burchaklarni va boshqa miqdor,
• ko‘rsatkichlarini hisoblash yo‘li bilan tahlil qilinadi.
• Grafik usulda kartada profil, kesmalar, blokdiagrammalar, har
• xil diagrammalar va chizmalardan foydalaniladi. Masalan, profil
• va kesmalar yordamida obyektlarning vertikal strukturasini,
• blokdiagramma bilan o‘lchash (qalinligi, bo‘yi va eni) yordamida
• hajmi aniqlanadi

1. Bevosita o‘rta masshtabli, mavzuli kartalar ham bo‘ladi, ular geologik,
Lekin dala sharoitida topografik kartalar asosida tuzilgan yirik va
dalada syomka qilish yo‘li bilan (fototopografik usulda)
va maxsus syomka qilish, masalan, geologik syomka, tuproq
syomkasi (kadastrlash syomkasi), geobotanik, geofizik syomka va
boshqa yo‘llar bilan ishlanadi.
2. Kameral sharoitda, ya’ni kabinetda, yig‘ilgan har xil manba
va ma’lumotlar (astronomik, topografik, syomka manbalari,
kartografik, geografik, iqtisodiy-statistik, aerokosmik suratlar va
boshqa manbalar) asosida maxsus mutaxassis kartograflar tomonidan tuziladi. Hozirgi kartografiya darsliklarida va qo‘llanmalarda
landshaft kartalaridir. Bunday kartalarni yaratish
yo‘llarini maxsus fanlar, ya’ni tuproqshunoslik kartografiyasi,
geologik kartografiya, geobotanik kartografiya fanlari o‘rgatadi.