Мавзу:Қишлоқ хўжалигида меҳнат ресурсларидан унумли фойдаланиш ва меҳнат бозори

Меҳнат бозори – бу аграсаноат комплекслари тармоқларида банд бўлган ишчи кучлари харакатининг ижтимоий –иқтисодий шакли. Меҳнат бозори товар ишлаб чиқариш ва муомала қонуниятлари бўйича ишчи кучини қайта ташкил этиш учун зарур бўлган ҳаётий фаровонлиги учун меҳнатга индивидуал хусусиятларни алмашлаш бўйича муносабатлар тизимини ўзида акс эттиради. Бунда ўзига хос товар сифатида ишчи кучи чиқади.
Бозор учун қуйидаги хусусиятлар характерли:
Биринчидан, агар ишчи кучи меҳнат жараёнида қиймат барпо этса, ресурсларнинг бошқа ҳамма турлари меҳнатнинг ўзи билан янги қийматга ўтади холос.
Иккинчидан, иш кучи таклифи демографик омиллар билан – туғилиш даражаси меҳнатга лаёқатли аҳоли сонининг ўсиши суръати унинг жинсга доир ёш тузилиши билан белгиланади.
Учинчидан, ишчи кучи динамикасига миграция жараёни ҳам жиддий таъсир кўрсатади.
Тўртинчидан, ишчи кучига бўлган талабга илмий-техник тараққиёт ҳам таъсир этади.
Ривожланган мамлакатлар тажрибасининг кўрсатишича, аграр меҳнат бозори меҳнат ресурсларидан фойдаланишни сезиларли яхшилашга, уларга қишлоқ хўжалигидаги талабнинг кескин қисқартиришга қодир. Шу билан бирга бозор муносабатлари энг оғири ишсизлик бўлган қатор ижтимоий оқибатларга олиб келади.
Меҳнат бозорининг шаклланишига қишлоқ хўжалигида ишлаб чиқариш ва қайта ишлаш саноатининг даврийлиги ҳам катта таъсир кўрсатади. Айниқса, қишлоқ хўжалиги экинларини механизациялаштирилиши даражаси паст ҳолда етиштириладиган хўжаликларда меҳнат ресурсларига талаб юқори.
Таъкидлаш керакки, қишлоқ жойларида ишчиларнинг ишдан бўш қолиши суръатининг ўсиши шаҳарга нисбатан кўпроқ кузатилади. Қишлоқ хўжалигида ишсизликнинг кўпайиши тармоқларда ишлаб чиқаришнинг давом этаётган пасайиши оқибатидир. Ишсизлар сонини оширувчи резервлар банд бўлмаган аҳоли (уй бекалари ва бошқалар) ҳисобланади. Қишлоқ жойларида уларнинг улушига 12 % меҳнатга қобилиятли аҳоли тўғри келади. Қишлоқ аҳолисининг ишсизлик даражаси 1997 йилдан 2017 йилгача 6,3 дан 3% га қисқарди.