Mavzu№17. Sport inshoatlaridan foydalanishni tashkil etish. Sport maydonlari konstruksiyasi va materiallari. Mashg‘ulot№1 Sport inshoatlaridan foydalanishni tashkil etish

Sementli zritmalar 1:0,1:3 yoki 1:0,25:3 nisbatda tayyorlanib, ularga 0,5 armirlovchi tuldiruvchi kushiladi.

Pechlarni suvasi uchun eritmalar. Gisht pechlar va oshxona uchoklar gil eritmalarga kum aralashtirib suvaladan asbest kushiladi. Teploizolyasion suvok uchun va kam issiklik ugkazadigan suvok uchun engil tuldiruvchilar, masalan perlitli kum ishlatiladi.

ustki suvok uchun eritmalar. Buninguchun 600-1200kg/m zichligdagi engil eritmalar ishlatib, ularda tuldiruvchi sifatida 3-5 mm kattapikdagi govakli kumlar ishlatiladi.

Rengendan ximoyalovchi eritmalar. Bu zritmalarda tortishtiruvchi modda

sifatida portlendsement eki shlakoportlendsement va maxsus ogir tuldiruvchilar - bariy, temir rudalar — magnit, limonit ishlatiladi.

Kislotaga chidamli eritmalar. Bu eritmalarda silikatli tortishtiruvchi lar ishlatib, ular konstro‘qsiyalar korroziyasini oldini oladi. Bu eritmalarda tortishtiruvchi sifatida suyuk oynani 2 turi: silikat moduli 2,4 va 2,8 natriyli zichligi 1, 38-1,40 g/sm, xamda silikat moduli 3-3,2 kaliy zichligi 1,30-1,32 g/sm kub turi ishlatiladi. Tuldiruvchi sifatida tabiiy kvars kumi yoki sun’iy kum (andezito, beshtounito, granito) ishlatiladi.

Rangli dekorativ smola eritmasi katlamga eritmalar. Dekorativ katlam uchun eritmalar.

Materiallar: gidravlik oxak, portlandsement (oddiy, ok va rangli) suvok uchun oxak va gipsli tortishtiruvchilar.

Ksilomet va mozaik yuzalar uchun eritmalar. Mozaik yuzali xollar

mexanik mustaxkam bo‘lishi kerak. Material - katta kristalli tog jinslari (mramor granit) dan tayyorlangan, yaltiraydigan mitti tomchilar — kroshka lardir, kattaligi -0,15-15m.

Ksilomet pollar uchun eritmalar. Ksilomet eritma deb, kaustin magnezit yoky dolomitni yogoch kiligi yoki boshka tuldiruvchi va ko‘qunsimon kushimchalar (talk, pigment) bilan xamda magniy xlor suvli eritmasini aralashmasiga aytiladi.

Polimersement eritmalar. Oddiy sement eritmalarni bir kator kam-

chiliklari bor; -chuzilishi va egilishda kam pishikligi, kichik deformatsiya- lashish va zarbga chidam pastligi, boshka qurilish materiallariga kam agdeziyasi; edirilishgakamchidashi. Bo‘qamchiliklarni yo‘qotishuchun mineral tortishtiruvchili eritmalarga sementning 2,30% massasi mikdorida polimerlar kushiladi. Bo‘lar suvli dispersiyalar bo‘lib, suvda erimaydi, masalan polivinilatsetat dispersiya.

Kuyuyilish bitumlari va ular asosidagi materiallar. Qurilishda ishlatilgan dastlabki organik tortishuvchilar bo‘lar: koramoy va bitumdir, ular kora tortishuvchilar deyilgan.

Ularga xos xususiyatlar: kaynaganida yumshaydi va kuyuk suyuklikka aylanadi, bu xollrda boshka materiallarniyaxshi yumshatadi, sovo‘tganda kotadi va uzlari xullagan materiallarni yopishtiradi. YAna shunisi borki, bitum va koramoy suvga chidamli va suv o‘tkazmaydi, ular bilan boshka material yuzasi koplansa, u xam gidrofob xususiyatga ega bo‘ladi.

Bitum - kora rangli plastik tortishuvchi yoki kattik modda bo‘lib, yuka rimolekulyar uglevodorod va ularni metall bo‘lmagan xosilasi murakkab korishmasidir. Bitum tabiatda bitumga ishdirilgan asfalt jinslari kum govakli oxak eki toza bitumlar kuli sifatida uchraydi. Asosan neftni kayta ishlashda chikadigan bitumlar ishlatiladi. Bitumlar tarkibida 3 guruxga ajratiladi:

- moylar-oddiy temperaturada suyuk bo‘lgan, molekulyar massasi 100-500; ular bitumga yumshoklik va okuvchanlik beradi;

smolalar-kuyuk plastik moddalar molekulyar massasi 500, 1000, ular ular bitumga plastiklik beradi;

asfalten-kattik okuvgan bo‘lmagan biriklmalar, molekulyar massasi 1000, 5000 va undan yukori ular bitumga pishiklik xamda issyakni saklash xususiyatini beradi.

YUkoridagi moddalar nisbatiga kura bitum xossalari uzgaradi: kattik bitum (norm.temperaturadagi mart) yarim kattik va suyuk.

Kullanish buyicha bitumlar: qurilish; tom;

yul bitumlari bo‘ladi.

Bitum markasi yumshash nisbiy temperaturasi (50 90 ) bilan ajratiladi. Qurilish bitumlari xona xaroratida kattik modda bo‘lib, isitganda yumshaydi. bitumlar yul qurilishida va tom uchun yopadigan rulonlar; gidroizolyasiya uchun ishlatiladi. Pardozlashda bitumlar sovo‘q va kaynok mastik kleylovchi tortishtiruvchi sifatida ishlatiladi.

Koramoy — degotkora yoki sarik-kungir rangli kuyuk suyuklik, u katgik yokilni (kumir, slansev, yogoch) ni kuro‘q xaydab olinadi.

Toza xolda bitumlar asosan, antiseptik ishmdirmi (shapl, stolba) va yul qurilishda ishlatiladi.

Ustni koplash va pardozlash yuzalari uchun materiallar. Pardozlash deganda, donali pardozlash materiallaridan iborat konstro‘qsiya tushunilib, ular binolarni tashki katlami va inshootlar yuzalarini tashkil etadi.

Donali materiallar ulchamiga kura 300x300mm gacha; l m2 gacha va l m2 dan katta bo‘lgar ulchamli plitka va listlar bo‘ladi. Donali materialdan tash- kami pardozlash uchun rulon-material polotnolar, kengligi 0,5m2 uzunligi 10m va undan ortik bo‘lgan rulonlar ishlatiladi.

Kullanishiga kura pardozlash materiallariga turli talablar kuyilgan. Fasad pardozlash materiali sovo‘qka chidamli, chiroyli, turli xavodagi gazlarga chidamli bo‘lishi shart. Pol pardozlash materiali edirilishga chidashi kerak.

Mineral tortishuvchilar asosidagi materiallar. Ularni xususiyati

kup mikdorda tortishtiruvchi va tuldiruvchi kushilishga boshlik. Gipsokarton list (Gost 6266-81) — ingichka gipsli list bo‘lib, ikki tomonga karton yopishti- riladi. Gipsli dekorativ plitalar tuldiruvchi yoki usiz, rang beruvchi yoki usiz, armirlangan ruxlangan temir, inishatolatur, va boshka materiallar kushib tayyorlanadi.

Asbotsement materiallarni sement, asbest va suv korishmasidan olinadi. Asbotsementli sillik listlar preslangan yoki preslanmagan bo‘ladi. Ulchamiga kura listlar katta ulchamli uzunligi 3,6-2m va kengligi 1,5-0,8 kalinligi 6,8,10 va 12mm bo‘ladi.

Betonli fasad shppalar portlandsement asosida olinadi. Ular fasad pardozi uchun ishlatiladi. YUza soxalar sillik yoxi turli fakturali relefda bo‘ladi. Dekorativ pardozlash beton plitasi «Dekorit». Boritli plitalar rentgen kabineti dvoripardozigaishlatilib, gamma nurlanishidan ximoya kiladi.

Oxakli tortishuvchi materiallar silikati materiallar uchun ishlatiladi. «Silakpor» plitalari kupik xosil kiladigan modda kushib tayyorlanadi va ular materialga mayda govak beradi xamda past urtaga zichlig beradi.

YOgoch materiallar va maxsulotlar. YOgochdan tayyorlangan detal va maxsulotlarga kiradi:

pol uchun bruska va doskalar; plintuslar; parket plitalar;

duradgorlik plitalari; yogoch tolali plitalar.

Gost 8242-75 buyicha yogoch detallar qurilish ob’ektlariga kuyidagi ulchamga ulchamda beriladi:

deraza osti doskasi 144x34, 230x34, 316x34, 306x34,

nalichniklar — eshik, deraza chaspagi 71x13, 54x13, 44x13, raskladkalar 24x19, 19x3

metall panjara uchun yogoch ushlagi 74x27, 54x27 plintus 54xl6, 54x19, 37x38.

Duradgorlik pltalari ichki taxta alkon — shitdan iborat bo‘lib, u shpon taxtasiga YUpishtirilgan bo‘ladi. Ular silliklangan va bir YUki ikki tomondan shpon bilan pardozlangan bo‘ladi. Plita ulchamlari uzunligi— 2500, 1890, 1525, kengligi — 1525, 1220, 1520, 1525, kalinligi — 16; 19; 22; 25430.

Parket maxsulotlar, parket doskalar, donali parket, mozaik parket va parket taxtalarga ajratiladi.

Konsto‘qtiv va pardozlash material sifatida YOgoch kipikli va YOgoch tolali plitalar ishlatiladi.