Мавзу: Зичлик ва қовушқоқликни ўлчаш тизимлари. Режа

10.9-расм. Ўзгармас сатҳли вискозиметрнинг схемаси.

Бу куч капилляр 3 нинг эркин учини силжишга мажбур қилади. Текширилаётган суюқликнинг қовушоқлиги ўзгарганда унинг капиллярдан ўтаётган сарфи ўзгаради, бунинг натижасида реактив куч ҳам ўзгариб, капиллярнинг эркин учини керакли катталикка силжитади. Капиллярнинг учи билан бирга у билан бикр қилиб бириктирилган қисқа туташтирилган чулғам 5 силжийди.

Ўзгарувчан ток билан таъминланадиган индуктив чулғам 6 П-симон магнит ўтказгич стержень ва бу стерженнинг эркин учи орасидаги зазор орқали ўзгарувчан магнит оқими ҳосил килади. Стержень 5 нинг битта ярим қисмига қисқа туташти­рилган чулғам 4 кийдирилган, у магнит куч чизиқларини беркитиш хоссасига эга бўлади, чунки бу ҳалқанинг силжиши натижасида стержень 5 нинг эркин учлари орасидаги зазор ор­қали магнит оқими ўтадиган юза ўзгаради. Натижада индук­тив чулғам 6 ҳосил қиладиган магнит оқими қисқа туташти­рилган чулғамдан нарига ўтмайди, яъни беркилиб қолади. Бунда индуктивлик ўзгаради ва уни иккиламчи асбоб қайд этади. Шундай қилиб, қовушоқлик ўзгарганида экран 4 билан бикр бириккан капилляр стержень 5 бўйлаб силжийди, бунинг натижасида иккиламчи асбоб қайд этадиган индуктивлик ўзгаради.
Саволлар:

1. 
   Зичлик деб қандай параметрга айтилади ва уни ўлчаш усуллари ҳақида нимани биласиз?
   
2. 
   Зичлик ўлчаш воситаларининг қандай турларини биласиз?
   
3. 
   Вазнли зичлик ўлчагич қандай ишлайди?
   
4. 
   Қалқовичли зичлик ўлчагичлар қандай принцип асосида ишлайди?
   
5. 
   Зичлик ўлчагич рус ва инглиз тилларида қандай аталади?
   
6. 
   қовушқоқлик ўлчаш воситаларининг қандай турларини биласиз?
   
7. 
   Капилляр қовушқоқлик ўлчагичлар қандай ишлайди?
   
8. 
   Мембранали қовушқоқлик ўлчаш воситалари қандай ишлайди?
   

Фойдаланилган адабиётлар

1. 
   Yusupbekov N.R., Muxamedov B.I., G’ulomov Sh.M. Техnologik jarayonlarni nazorat qilish va avtomatlashtirish. –Тоshkent: O‘qituvchi, 2011. -576 b.
   
2. 
   Юсупбеков Н.Р., Мухамедов Б.Э., Ғуломов Ш.М. Технологик жараёнларни бошқариш системалари. –Тошкент: Ўқитувчи. 1997. -704 б.
   
3. 
   Alan S. Moris, Reza Langari. Measurement and Instrumentation. -UK: Academic Press, 2016. -697p.
   
4. 
   Yusupbеkоv N.R., Muxitdinоv D.P., Аvаzоv Yu.Sh. Аvtоmаtikа vа nаzоrаt o‘lchоv аsbоblаrining tuzilishi vа vаzifаsi. Kаsb-hunаr kоllеjlаri uchun dаrslik. -T.: Iqtisоd-mоliya, 2010. -224 b.
   
5. 
   Зайцев С.А., Грибанов Д.Д., Толстов А.Н., Меркулов Р.В. Контрольно-измерительные приборы и инструменты. –М.: Академия, 2002. -464с.
   

Электрон ресурслар:

1. 
   www.ziyonet.uz
   
2. 
   www.kipia.com
   
3. 
   www.metran.ru
   
4. 
   www.matlab.com
   
5. 
   www.books.ru/.../technologicheskie-izmereniya-i-pribory-dlya-khimiche
   
6. 
   www.radiosovet.ru/.../5815-tehnologicheskie-izmereniya-i-pribory