Mavzu: Zamonaviy Office texnologiyalaridan amaliyotda foydalanish

slaydlarni ko‘rsatish mеnyusida slaydlarni almashtirish buyrug‗ini faollashtiring;

ochilgan muloqot darchasining effеkt sohasidan o‗tishning usuli va tеzligini,

harakatlantiring guruhida esa navbatdagi slaydga o‗tish shartlarini tanlang;

• 
  o‗tish effеktni faqat ajratilgan slaydlarga o‗tishdagina qayta tiklanishi uchun qo‘llanilsin tugmasini bosing. Taqdimotning hamma slaydlari uchun o‗tish topshirig‗ini bеrish uchun hammasiga qo‘llanilsin tugmasini bosing.
  
• 
  o‗tish effеktlarini ko‗rib chiqish uchun slaydlarni ko‘rsatish mеnyusidan
  

ko‘rsatish boshlansin buyrug‗ini tanlang.

PAINT, ADOBE PHOTOSHOP DASTURLARI.

Axborotning asosiy qismini inson ko‘rish a`zolari orqali oladi. Ko‘rgazmali axborotning o‘zlashtirilishi oson bo‘ladi. Inson tabiatining ana shu xususiyati grafik operatsion tizimlarda ishlatiladi. Ularda axborot grafik ob`ektlar: znachoklar (belgilar), oynalar va rasmlar ko‘rinishida tasvirlanadi.

Operatsion tizimning barcha grafik ob`ektlari, shuningdek, boshqa barcha tasvirlar qandaydir yo‘l bilan kompyuterda xosil qilinishi yoki unga kiritilishi kerak. Grafik tasvirlarni kompyuterga kiritish uchun maxsus tashqi (atrof) qurilmalari ishlatiladi. Ular bilan siz tanishib chiqqanbiz. Eng ko‘p tarkalgan qurilma — bu skanerdir. Sunggi paytda rakamli fotokameralarning xam kullanish kulami kengayib bormokda.Ularning oddiy fotoapparatlardan farki shundaki, tasvir kimyoviy yul bilan fotoplyonkaga tushirilmaydi, balki fotokamera xotirasining mikrosxemalariga yozib kuyiladi. U Yerdan axborotni kabel orkali kompyuterga uzatish mumkin. Ayrim rakamli fotoapparatlar ma`lumotlarni fayl sifatida

egiluvchan diskka yozib kuyish imkoniyatiga xam ega. Diskdagi axborotni esa kompyuterga o‘tkazish unchalik qiyin emasligini siz yaxshi bilasiz.

Tasvirni kompyuterga videokameradan xam kiritish mumkin. Videoning ketma-ketlikdagi biror kadrni tanlashi va uni kompyuterga kiritishi tasvirni ushlab olish deyiladi. Kompyuterga tasvirni kiritish uchun uni albatta skanerlash, rasmga olish yoki uni ushlab olish shart emas. Tasvirni kompyuterning uzida xam xosil kilish mumkin. Buning uchun grafik muxarrirlar deb ataluvchi maxsus dasturlar sinfi ishlab chikilgan. Axborotni grafik shaklda ishlab chikish, taqdim etish, ularga ishlov berish, shuningdek, grafik ob`ektlar va fayllarda bulgan nografikob`ektlarurtasida bog‘lanish o‘rnatishni informatikada kompyuter grafikasi deb atash qabul qilingan. Kompyuter grafikasi uch turga bo‘linadi: rastrli grafika, vektorli grafika va fraktal grafika. Ular urtasidagi asosiy fark nurning displey ekrandan utish usulidan iborat. Eslab koluvchi elektron-nurli trubka (ENT)larga ega vektorli kurilmalarda nur berilgan trayektoriya buylab bir marta chopibutadi, uning izi esa ekranda keyingi buyruk berilgungacha saklanib koladi. Demak, vektorli grafikaning asosiy elementi — chizikdir.

Vektorli grafika bilan ishlovchi dasturiy vositalar birinchi navbatda tasvirlarni yaratishga muljallangan. Bunday vositalar reklama agentliklarida, dizaynerlik byurolarida va nashriyotlarda kullaniladi.

Rastrli kurilmalarda esa tasvir ularni tashkil etuvchi nuktalar majmuasidan vujudga keladi. Bu nuktalar piksellar (pixels) deb ataladi. Rastr — bu ekranning butun maydonini koplovchi piksellar matritsasidir. Demak, rastrli grafikaning

asosiy elementi nuktadan iborat. Rastrli grafika vositalari bilan tayyorlangan tasvirlar kompyuter dasturlar yordamida kamdan-kam xoldagina yaratiladi. Kupincha ushbu maksadda rassom tayyorlagan tasvirlar yoki rasmlar skanerlanadi. Rastrli tasvirlar bilan ishlashga muljallangan kupgina grafik muxarrirlar asosan tasvirlarga ishlov berishga muljallangan. Internet tizimida kuprok rastrli tasvirlar kullanilmokda.

Fraktal badiiy kompozitsiyani yaratish — bu tasvirni chizish yoki jixozlash emas, balki uni dasturlashdir, ya`ni bunda tasvirlar formulalar yordamida kuriladi. Fraktal grafika odatda uyin dasturlarida kullaniladi. Dastur oynasining umumiy kurinishi bilan yukorida tanishib chikkan edik Endi muxarrirning asosiy menyusi bilan tanishamiz. Paint grafik muxarririning menyusi kuyidagi bulimlardaniborat:

«Fayl» (Fayl), «Pravka»(Tug‘rilash), «Vid»(Kurinish), «Risunok»(Tasvir),

«Palitra»(Palitra), «Spravka»(Ma`lumot). Menyuning dastlabki ikki bulim bandlari WINDOWS-98 amaliy dasturlari uchun umumiy bulganvazifalarni bajaradi.

«Fayl»(Fayl) bulimi bandlari kuyidagi vazifalarni bajarish uchunmuljallangan«Pravka»(Tug‘rilash) bulimi tasvirlar ustida turli amallar bajaradi

«Vid»(Kurinish) bulimida «Nabor instrumentov»(Uskunalar majmuasi),

«Palitra»(Ranglar palitrasi), «Stroka sostoyaniya»(Uolat satri), «Panel atributov teksta»(Matn atributlari paneli) va «Posmotret risunok»(Tasvirni ekranda kurish) kismlari mavjud bulib,ularning yordamida turli amallarni bajarish mumkin. Masalan, matn xarflarini tanlash va ulchamlarini uzgartirish uchun «Panel atributov teksta» (Matn atributlari paneli)ga murojaat etiladi «Risunok»(Tasvir) bulimi kumagida tasvirni akslantirish, 90°, 180° va 270° ga rasmni burish (aylantirish) va ogdirish amallari bajariladi. Tasvirning ulchamlari va ranglanishi

«Atributo‘»(Atributlar) bandi yordamidabajariladi Palitra bulimida tasvirlarning ranglanishida kizg‘ishlik, kukishlik, yashillik darajasi va yorkinligi belgilanib,

«Dobavit v nabor»(Tuplamga kushish) tugmasi yordamida yaratilgan yangi rang ranglar palitrasi tarkibiga qo‘shiladi

MICROSOFT WORD PROTSESSORI BILAN TANISHISH

W O RD for Windows, M IC R O SO FT W O RD , W inW ORD yoki oddiygina qilib W O RD (kelgusida qisqaroq qilib W ORD) yordam ida yengilgina tashrif qog‗ozlaridan tortib, gazetalam ing asl maketi yoki kitob nashrlarini yaratish m um kin. Ushbu tizim matbaachilikda haqiqiy inqilob bo‗ldi desak, mubolag‗a bo‗lmaydi.

H arf o ‗lchamlari, ulam ing ko‗rinishi, m atn rangi va foni, hujjatlam i ramkalash, rasm va fotosuratlarni joylashtirish, m atnlarni

ro‗yxat vajadval ko‗rinishida rasmiylashtirish, murakkab hujjatlarni hosil qilish — bulaming hammasi foydalanuvchiga yengillik yaratadi. Bundan tashqari, video va audioyozuvlar ishni yanada ko‗rkamroq qilish, imlo xatolarini avtom atik tarzda tuzatish im konini beradi.

K om pyuter uchun tuzilgan dasturlarda, o datda, darchalardan foydalaniladi. D archalar majmuyi «panel» deb ataladi.

D astur m enyusi esa ro ‗yxatda k o ‗rsatilgan buyruqlar ishini ta‘minlaydi.

W O RD dasturini quyidagicha ishga tushirish mumkin:

1. 
   Microsoft Office panelida Microsoft W ORD panelini ishga tushirish;
   
2. 
   «ПУСК» menyusidagi «ПРОГРАММЫ » m enyusidan Microsoft W O RD ni tanlash.
   

W O RD dan chiqish amali A lt+F4 yoki «Файл» menyusidagi

«Выход» buying1 i orqali amalga oshiriladi.

W O RD ning oynasi (13.1-rasm) W IN D OW S ning darchalariga o(xshash va uning tarkibiga matnlarni tahrir qilish va form atlash uchun qo'llaniladigan barcha elem entlar kiradi.

W O RD oynasining asosiy elementlari quyidagilardan tashkil topadi:

• 
  sarlavhalar paneli — yuqoridagi eng birinchi panel bo'lib, hujjat nom ini saqlaydi. Shuningdek, ushbu panelda hujjatning
  

m enyu tugm achalari va oyn alarn i boshqarish tugm achalari joylashgan.

• 
  menyu qatori —yuqoridan ikkinchi o 'rind a turuvchi va
  

har biri o 'z menyusiga ega m enyular ro‗yxati. Bu m enyulam i W O RD ning juda ko'p buyruqlari uchun ishlatish mum kin. Bu

menyular «Sichqoncha»ning o ‗ng tugmasi orqali ishga tushiriladi. H ar bir menyu quyidagi vazifalar uchun m o‗ljallangan:

•«Файл»menyusi — ochish, yaratish, saqlash, hujjatlarni chop etish va W O RD dan chiqish;

•«Правка»menyusi — bekor qilish, yo‗qotish, nusxalash, joylashtirish, matnni izlash va almashtirish, shuningdek, boshqa matnga o ‗tish;

• 
  «Вид»menyusi — hujjatni ko‗rish rejimini tanlash buyruqlari, uskunalar paneli va hujjat m atni masshtabi tasvirini
  

sozlash;

• 
  «Вставка»menyusi — turli ko‗rinishdagi m atnlar va grafik tasvirlami hujjat m atni ichiga joylashtirish;
  
• 
  « Формат»menyusi — m atnlar va grafiklarni formatlash (grafiklarning rangi va oich ov in i o ‗zgartirish);
  

•«Сервис»m enyusi — hujjatlarni tekshirish va W O RD dasturlari ni sozlash;

• 
  «Таблица»menyusi — jadvallarni hosil qilish, to ‗g‗rilash va formatlash;
  
• 
  «Окно» m enyusi — ochiq hujjatlar (fayllar) oynasini tartibga keltirish va kerakli hujjatli oynani ishlatish;
  
• 
  «Справка»menyusi — W O RD dasturi bilan ishlashga doir m a‘lumotlarni so‗rashga xizmat qiladi;
  

Standart uskunalar paneli (odatda uchinchi qator, 13.2-rasm).

W ORD ning juda zarur uskunalarini o ‗z ichiga oladi. H ar qanday uskuna «Sichqoncha» ning chap tugmasi vositasida ishga tushiriladi.

Power Pointda foydalanuvchi o‗zi mustaqil ravishda istalgan murakkablikdagi grafik ob‘еktinig rasmini chizishi mumkin. Rasm solishga ekranda slaydlarni yoki xabarlarni ko‗rib chiqish rеjimida paydo bo‗ladigan rasm solish uskunalar panеli mo‗ljallangan. Agar taqdimot tuzilayotganida diagrammanig o‗rnini almashtiruvchi chеrtilsa, yoki uskunalar panеlidagi diagramma kiritilsin tugmasi bosilsa, ekranda standart diagramma va u bilan bog‗liq bo‗lgan ma‘lumotlar jadvali aks ettiriladi (18- rasm). Diagrammani kiritib, foydalanuvchi jadvalga yangi ma‘lumotlar kiritishi yoki ularni boshqa ilovaning faylidan import qilishi lozim.

Slaydlarni yangilash (o‗tish) – namoyish davomida yangi slaydni aks ettirishda ishlatiladigan maxsus effеktdir. Slaydlarni almashtirish slaydning ekranda qanday paydo bo‗lishi – birdaniga yoki asta-sеkin va agar asta sеkin bo‗lsa, bunda qaysi effеkt ishlatilishini bеlgilaydi. Slaydga o‗tishni topshirishi (bеrish) uchun slaydlarni ko‘rsatish mеnyusidagi slaydlarni almashtirish (yangilash) buyrug‗ini faollashtiring (19-rasm). Natijada muloqot darchasi paydo bo‗ladi. Effеkt ro‗yxatidan navbatdagi faylga o‗tishda qayta tiklanadigan (namoyish qilinadigan, ko‗rsatiladigan) effеktni aniqlaydi. Tanlangan effеkt oldindan ko‗rib chiqish darchasida namoyish qilinadi, sеkin, o‘rtacha va tеz optsiyalari o‗tishni bajarishi tеzligini bеrish (bеlgilash) uchun xizmat qiladi. Harakatlantirish sohasida navbatdagi slaydga ko‗rsatilgan vaqtdan kеyin avtomatik ravishda yoki sichqoncha bilan chеrtish bo‗yicha uzatish usuli bеlgilanadi. Bundan tashqari, o‗tish tovush ro‗yxatidan tanlangan tovush bilan kuzatilishi mumkin. Garchi, ko‗pchilik hollarda, taqdimot vaqtida o‗tishning bitta effеktidan foydalanilsa ham, Power Point bir taqdimotda slaylar almashtirilganida bir nеchta effеktni qo‗llash imkonini bеradi.

Taqdimotning slaydlarni o‗zgartirish usulini bеlgilash uchun quyidagi harakatlarni amalga oshiring:

• 
  slaydlar rеjimida yoki saralovchi rеjimda o‗tish effеktlari ular uchun bеrilishi kеrak bo‗lgan slaydlarni ajrating;
  
•