Мавзу: Замонавий материаллар яратишда таркибни танлаш ва қўлланиши имкониятлари. Режа



Download 467,69 Kb.
Pdf ko'rish
bet3/4
Sana21.02.2022
Hajmi467,69 Kb.
#46169
1   2   3   4
Шиша керамикалар. Ушбу тур материаллари қаттиқ фазали бўлиб, 
уларнинг асосининг катта қисмини кристалл фаза ташкил этади. Умуман 
олганда шиша керамика композит материал бўлиб, унинг керамик асоси 
кристалл фазани ва шиша қисми аморф фазани ташкил этади. Компонентлар 
танлаш ва уларни комбинацион жойлаштириш натижасида юқори 
ҳароратларга чидайдиган ва юқори механик тавсифлар ва кўрсатгичларга эга 
материал олиш мумкин
1,4
. Бунда шишанинг микроструктураси ўта муҳим 
бўлиб, унинг қай даражада 
шаклланган 
бўлиши 
кеерамиканинг 
хоссаларини 
юқори кўрсатгичларда ёки 
маълум 
бир 
мақсадларга 
мўлжалланган 
материал 
сифатида 
шакллантиришга 
имкон беради. Масалан, бу 
ҳақда 3-расмга қаранг.
3-
расм. Шиша керамиканинг таркибий тавсифлари. 
Тавсирдаги структурани вужудга келишида шакллантириш жараёнининг 
ҳар бири босқичининг роли муҳим бўлиб, уларни жиддий назорат қилиш 
лозим бўлади. Бунда икки жараён амалга ошиши, яъни компонентларнинг 
суюқ – оқувчан ҳолатда ва фазадан қаттиқ (оқмайдиган) фазага ўтиши
назарда тутилаяпти. Биринчиси бунда керамик компонент кристалланиши 
1,4
William D. Callister Jr. Materials Sciences and Engineering. An Introduction. John Wiley & Sons. Ins. 2010. 
– P. 
1000. 
4. Mustafa Akay. Introduction to Polymer Science and Technology & Ventus Publishing ApS, 2012, - P.169. 


ҳисобига амалга ошса, иккинчиси шиша фазани аморф ҳолат қаттиқ фазага 
айланишидир. Бунда компонентлар суюқ фазада аралашиши ва уларнинг 
оқувчанлиги, яъни етарли даражада қовушоқликка эга бўлиши талаб этилади. 
Одатда, керамик компонентнинг кристалланиш ҳарорати билан шишанинг 
қотиш ҳарорати маълум даражада фарқланади. Бунга боғлиқ тарзда 
материалнинг шаклланишини ўзгариши табиийдир. 
Яна иккита фактор шиша керамикалар олинишида муҳим саналади. 
Булар материаллни шакллантришда суюлтма ва микроструктураларнинг 
аралашиш факторларидир. Одатда, суюқ фазали шишада керамик компонент 
кристалл фазасини шаклланади ва буни назорат қилиш зарур бўлади. Чунки, 
кристалланиш ва шишаланиш ҳароратлари бир бирига боғлиқ бўлади ҳамда 
кристалланиш жараёни ҳажмни ўзгариши билан амалга ошади.
Баъзи шиша керамикалар, масалан, микроструктурали қўшимчалар 
асосида бўлса, улар ультрагранит материаллар ҳисобланади ва юқори 
ҳароратли кварц асосида шаклланиши ва бунда юқори физик тавсифларга эга 
бўлиши кузатилади
3
. Масалан, 4-расмда унинг тузилиши тавсирланган.
4-
расм. Юқори ҳароратга чидамли SiO
2
ва -кварц асосидаги шиша керамика
Шунингдек, ушбу гуруҳга оид бир қатор материаллар кейинги йиллар 
амалга кенг қўлланмоқда. Масалан, перовскит асосли материаллар қуёш 
элементлари яратишда асосий элемент эътироф этилмоқда (5-расм). 
3
Dieter Vollath Nanoparticles-Nanocomposites-Nanomaterials. An introduction for beginners. 
– Wiley-VCH 
Verlag GHbH &Co.KGaA, Boschstr. Weinheim, Germany, 2013. 
– P. 322. 


5-
расм. Перовскит структурасини ифодаланган чизма [1]. 
Ушбу структуралар ўзининг ноёблиги билан улар асосида шакллан-
тирилган материалларда, жумладан, шиша керамикаларда ҳам муҳим 
тавсифларни номён қилади. Ҳозирда перовскит асосида наноқатламли қуёш 
элементлари шакллантирилган бўлиб, уларнинг қуёш ёруғлигини электр 
токига айлантириш кўрсагичлари кремний асосли материалларникидан 
юқрироқ эканлиги аниқланган.

Download 467,69 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish