Mavzu: Yer unumdorligi va ekin hosildorligini oshirishda o’g’itlar ahamiyati va turlari mundarija

Elekrtronexnika ishlari
4 soat
61-62	Elektr montaj ishlarida ish o`rnini tashkil qilish. Elektr o`tkazish simlarining turlari. Elektr o`tkagichlarni montaj qilish izolyatsiyalash ishlari	2
63-64	Elektr asboblari. Sohaga oid kasb-hunarlar tog`risida ma`lumot.	2
	Uy-ro`zg`or buyumlarini ta`mirlash	4 soat
65-66	Pol qoplamalari hamda mebellarning laklangan va qoplamali yuzalarini saqlash tadbirlari va kichik ta`mirlash ishlari. Oyna romlarini kichik ta`mirlash va qishda issiqlikni saqlash usullari. Xizmat ko`rsatish sohalariga oid kasb-hunar turlari. NI-8	2
67-68	Amaliy mustaqil ishlar: Pol qoplamalari hamda mebellarning laklangan va qoplamali yuzalarini saqlash tadbirlari va kichik ta`mirlash ta`mirlash ish usullarini o`rganish.	2

2.2 5-sinfda o’quvchilarga o’g’itlardan foydalanish ishlarini o’rgatish bo’yicha dars ishlanmalari
Yer unumdorligi va ekin hosildorligini oshirishda o’g’itlar ahamiyati va turlari mavzusi yuzasidan laboratoriya ishlanmasi.
LABARATORIYA ISHI
Mineral o`g’itlarning asosiy turlarini aniqlash va ularning xususiyatlarini o`rganish
Topshirik: Mineral o`g’itlarni ularning xossalariga qarab aniqlashni o`rganish.
Kerakli materiallar va o`quv qo`llanmalari. Gaz gorelkasi (spirt lampa), stakanlar, tomizgich, probirka bilan shtativ VaS1₂ning 10% li, KS1 ning 5% li eritmalari, AgN₃ nnng 2% li eritmasi, sirka kislotaning 80% li eritmasi, yog’och ko`miri, distillangan suv, lakmus qog`oz, pinset, daftar.
Ish tartibi. Hamma mineral o`g’itlar bir-biridan hidiga, tashqi ko`rinishiga, eruvchanligiga va boshqa xususiyatlarnga ko`ra farq qiladi. Har bir o`quvchi mineral o`g’itlarning kolleksiyasi va nomerlangan probirkadagi o`g’itlarga qarab ularni urganadi. O`qituvchi doskaga mineral o`g’itlarni A. V. Peterburgskiy bo`yicha aniqlash kaliti yozilgan jadvalni osadi va undan foydalanish tartibini ko`rsatadi.
O`g’itlar bilan tanishish ularning rangi, tuzilishi, hidini o`rganishdan boshlanadi. Kolleksiyadagi o`g’itlardan oz miqdorda namunalar olinadi va stakandagi suvga solib eruvchanligi aniqlanadi. O`g’it­lar suvda butunlay erib tiniq eritma hosil qilishi yoki juda kam miqdorda chukma hosil qilishi unnng eruvchanligini ko`rsatadi.
O`g’itlarning yuqori haroratda o`zgarishi bir qism o`g’itni cho`g’ holdagi ko`mirga ta’sir ettirish yo`li bilan aniqlanadi. Bunda o`g’itlar o`zgarmasdan qolishi, suyuqlanishi, yonishi yoki tutun hosil qilishi mumkin.
Ammiakli o`g’itlar probirkadagi o`g’it eritmasiga 80% li ishqor qo’shish yo`li bilan aniqlanadi. Bunda ammiakning o`tkir hidi chiqadi. Ajralayotgan ammiakni lakmus qog’ozining ko`karishiga qarab aniqlasa ham bo`ladi.
Fosforli o`g’itlarni tashqi ko`rinishiga qarab aniqlash mumkin. Tarkibida RO<sup>-3</sup> anioni bo`lgan fosfor­li o`g’itlar kumush nitrat ta’sirida sariq cho`kma hosil qiladi.
Xlorid kislota ta’sirida tomas shlakdan vodorod sulfat ajraladi (badbo`y hidli). Tarkibida S0<sub>4</sub>— anionlari bo`lgan (NH4SO4, K2SO4) o`g’itlar bariy xlorid ta’sirida oq kristallsimon bariy sulfat cho`kmasini hosil qiladi.
O`g’itlarni o`rganish natijasida olingan ma’lumotlar quyidagi jadvalga yoziladi:

O`g’itlar gruppasi	Turi	Tashqi bel- gilari ("rangi, konsentrasiyasi)	Xarakterli reaksiyalari	Suvda eruvchanligi	Kizigan kumirga ta’sir ettirilgan-dagi h;olat	Izoh
Azotli	Ammiakli selitra	Oq, dona- dor yoki kristall­simon	Ishkor eritmasi ta’sir ettiril- ganda yoki qizdiril- ganda ammiak ajrala­di.	YAxshi eriydi	Ammiak ajraladi	Saqlan- ganda zich- lashib qo- tadi