Mavzu: Yer Oy tizimi, Yer tipidagi sayyoralar Reja



Download 2,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/8
Sana31.05.2022
Hajmi2,22 Mb.
#623830
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
1-mavzu

 
 
 
 


 
 
 
 
 
 
 
Mars (Mirrix) 
Urush xudosi nomi bilan yuritiladigan Yer tipidagi tо‘rtinchi planeta 
Mirrixning orbitasi, Yernikidan tashqarida yotadi. Uning Quyoshdan о‘rtacha 
uzoqligi 228 million kilometr. Mars Quyosh atrofida aylanayotib, har 780 kunda 
Yerga yaqinlashib turadi. Bunday yaqinlashish qarama-qarshi turish deyiladi. Mars 
orbitasi ellips shaklida bо‘lganligidan, qarama-qarshi tо‘rish paytida uning uzoqligi 
55 dan 102 million kilometrgacha о‘zgarib tо‘radi. Mars Yerga yaqin kelgan hol 
buyuk qarama-qarshi turish deyiladi. Planetaning buyuk qarama-qarshi turshi har 
15-17 yilda kuzatilib, oxirgisi 1988 yilda bо‘lgan. 
Mars nisbatan kichik sayyora, uning diametri 6775 kilometr, massasi esa 
6,44

1023 kg (Yer massasining 0,107 qismini tashkil qiladi. о‘rtacha zichligi ham 
Yernikidan ancha kam 3,94 g/sm3. Erkin tushish tezlanishi 3,72 m/s2. 


«Urush xudosi» о‘zining fizik tabiati jihatidan Quyosh sistemasining 
planetalar ichida Yerga «qarindosh»ligi bilan ajralib turadi. Mars sutkasi 
Yernikidan kam farq qilib-24 soatu 37,5 minutga teng. Shuningdek, planetada yil 
fasllari bо‘lishini ta’minlovchi aylanish о‘qining orbita tekisligi og‘maligi ham 
Yernikidan oz farq qiladi-64

,4. Biroq «qizil sayyora» yilining uzunligi biznikidan 
ancha ortiq bо‘lib, 687 Yer sutkasiga (669 Mars sutkasiga) tengdir. Mars Quyoshdan 
Yerga nisbatan о‘rtacha 1,5 marta uzoqligidan uning yuza birligiga tushadigan 
Quyosh energiyasi, Yerning shunday yuza birligiga tushadigan energiyaning 43% 
inigina tashkil qiladi. Shuning uchun planetaning о‘rtacha yillik temperaturasi Selsiy 
shkalasida -60

ni tashkil qilib, sutka davomida keskin о‘zgaradi. 35 gradusli 
kenglikda, kuz faslida, tush paytiga yaqin harorat -20

kechqurun -40

, kechasi esa 
-70

ga boradi. Qish paytida 40

li kenglikda harorat -50

dan, 60

li kenglamada 
esa - 80

-90

dan ortmaydi. Mars sirtining minimal temperaturasi –125

dan pastga 
tushmaydi. 
Mirrixning atmosferasi juda siyrak bо‘lib, sirtida о‘rtacha bosim 6.1 millibar 
(1 bar taxminan 1 atmosfera), ya’ni dengiz sathidagi Yerning atmosfera bosmidan 
qariyb 160 marta siyrak. Biroq planetaga tegishli aniq ma’lumotlar «Mars» va 
«Mariner», «Viking» (AQSh) tipidagi planetalararo avtomatik stansiyalar 
yordamida qо‘lga kiritildi. Ma’lum bо‘lishicha, Mars atmosferasining 95% karbonat 
angidriddan, 2,5% azot, 1,5

2% argon va juda kam miqdordagi kislorod (0,2%) va 
suv bug‘idan (0,1%) tashkil topgan ekan.

Download 2,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish