Mavzu: XVIII-XIX asrlarda Qo`qon xonligidagi ijtimoiy-siyosiy va madaniy hayot

Bezaklar.  

O`zbek  ayollari  kunda  va  bayramlarda  taqiladigan  turli  xil  bezaklar 

taqardilar.  Bayram  bezaklari  majmuyi  peshona,  bo`yin,  chakka,  burun,  ko`krak 

va  boshqa  bir  qancha  ashyolardan  iborat  bo`lardi.  Peshona  bezaklari  qoshlar 

yoyiga  o`xshardi  (tilla  qosh).  Chakka  bezaklari  (gajaklar)  kumush  va  tilladan 

suvi berilgan naychalar bo`lib, sochning uzun zulflari ulardan o`tkazilardi. Oltin 

va  kumush  bo`yin  marjonlari,  rang-barang  xafanbonular  bo`yinga  yopishib 

turardi. Quloqlarga ilmoqli ziraklar taqilardi. Qizlar uchun qimmatbaho bezaklar 

erga  chiqishdan  avval  sotib  olinardi.  Davlatmand  oilalardan  bo`lgan  ayollar 

(asosan  shaharlarda)  peshovuz  va  peshxalta  deb  atalgan  ko`krak  bezaklari 

taqardilar.  Peshovuz  qosh  terish  mo`ychinagiga  va  ayollar  pardoz  andozining 

boshqa ayollarga o`xshash ilmoqli tilla (tilla suvi yuritilgan) qubbacha shaklida 

bo`lib,  ayollar  ko`ylagining  yon  etagiga  taqib  qo`yilardi.  Ilmoqlari  ichida 

---

 

39 

kalitchalari  bo`lgan  peshxalta  ham  shunday  taqilardi.

44

      Aftidan,  kalitchalar 

savlatlilik  vazifasini  bajarardi.  Qimmatbaho  bezaklar  asosan  kumush,  oltin  va 

nodir  toshlardan  yasalardi  ularni  badavlat  xonadonlargina  olardi,  bunga 

mehnatkash  xalqning  qurbi  yetmasdi.  Buxoro,  Samarqand,  Xiva,  Toshkent, 

Qo`qon, Marg`ilon va boshqa shaharlarning hunarmandlari bezaklarning barcha 

turlari  bilan  savdo  qilardilar.  Hunarmandlar  ularning  mahalliy  aholining 

an`analari va didini hisobga olgan holda tayyorlardilar.