Mavzu: XVIII-XIX asrlarda Qo`qon xonligidagi ijtimoiy-siyosiy va madaniy hayot

1.2. Qo`qon xonligining ijtimoiy hayoti 

Amir  Temur  va  uning  o`g`li  Mironshohdan  boshlangan  sulola,  Qo`qon 

xoni  Xudoyorxongacha  davom  etib  kelgan.  Adabiyotshunos,  professor  Sharif 

Yusupov o`z maqolalarida shunday takidni  ilgari suradi:  

Qo`qon  xonligining  so`ngi  hukmdori    Sayid  Muhammad  Xudoyorxon  

Sohibqiron  Amir  Temurning  Yigirma  uchinchi  avlodi  xonning  ikkinchi  o`g`li 

Sayid Muhammad Aminbek yigirma to`rtinchi hamda Muhammad Aminbekning 

o`g`li Sayid Islombek Sohibqironning yigirma beshinchi avlodi bo`lib chiqadi

16

‖  

Temurshunos,  Bobirshunos  fransuz  olimi  O`zbekistonning  xalqlar 

do`stligi  ordeni  sohibi  Lyusen  Kern  ham  o`zining  ―Shahzoda  Islombek‖ 

maqolasida Qo`qon xonlari temuriy Mironshohga borib taqaladi, degan g`oyani 

ilgari suradi. 

Qo`qon xonligida tojiklar va qirg`izlar ham katta mavqega ega edilar. Xon 

qo`shinlarida  ular  katta  kuch  bo`lganlar.  92  o`zbek  qabilalaridan  biri  deb 

o`zlarini  hisoblovchi  qipchoqlarning  o`rni  ham  Qo`qon  xonligida  ancha  katta 

bo`lgan  ular  xonlikning  Shahrixon  Baliqchi  hududlari  Qoradaryo  bilan  Norin 

daryosi  oralig`idagi  yerlarda  yashaganlar.  Qirg`izlar  va  asosan  Farg`ona 

atrofidagi  tog`larda va Ketmontepa Oloy singari tog` havzalarida ko`chib yurub 

chorvachilik bilan shug`ullanganlar.  

Xiva  xonligi  va  Buxoro  amirligidagi  singari  Qo`qon  xonligida  ham 

davlatni  boshqarishda  ruhoniylarning  o`rni  va  ta`siri  katta  bo`lgan

17

.  Jumladan, 

ruhoniy  Hazrati  Sohib  Naqshbandiylar  jamoasining  xalifasi  sifatida  1844-1869 

yillar  mobaynida  amalda  davlat  ahamiyatiga  ega  bo`lgan  ayrim  masalalarni  hal 

qilishda  asosiy  ro`l  o`ynagan.  Hatto  Xudoyorxonning  o`zi  ham  u  vafot  etgach 

dafn marosimida oldingi safda borgan.