Мавзу: xix—xx аср сиёсий қояларидаги асосий йўналишлар. Режа: Либерализм ва неолиберализм

2. Демократик ёки ижтимоий либерализм оқими — XIX—XX асрларда кучли мавқени эгаллади. Унинг машҳур вакиллари —

М. Вебер, сиёсатчилар орасида эса Ллойд Джордж, В Вильсон,

Т. Рузвельтлар бўлишган.

Либерализм сиёсий тафаккурнинг ғоявий-сиёсий йўналиши сифатида тарихий тараққиёт давомида ўз партияларини ҳам вужудга келтирди:

Либерализм сиёсий тафаккурнинг ғоявий-сиёсий йўналиши сифатида тарихий тараққиёт давомида ўз партияларини ҳам вужудга келтирди:

— 1828 й. АҚШ демократик партияси;

— 1832 й. Буюк Британия либерал партияси;

— 1884 й. Норвегия либерал-буржуа партияси;

— 1922 й. Италия либерал партияси;

— 1923 й. Швейцария либерал партияси;

— 1948 й. Нидерландия либерал партияси бугун дунёнинг энг обрўли либсрал партияларидир.

Коисерватизм ва неоконсерватизм.

Коисерватизм ва неоконсерватизм.

Консерватизм — лотинча „сопегуаге“ — „сақлаб қолмоқ“; „бузилиб, йўқолиб кетишга йўл қўймаслик“ деган сўзлардан келиб чиққан бўлиб, узоқ вақтлардан буён бизнинг сиёсий терминологиямизда салбий маъно касб этувчи сўз, жараён сифатида ишлатиб келинган эди.

Консерватизм ижтимоий-сиёсий тафаккур кўриниши сифатида

1789—1791 йиллардаги Буюк француз инқилобининг натижалари ва тажрибаларининг танқидий баҳолари сифатида шаклланди. Таълимотнинг асосчиси англиялик мутафаккир Эдмунд Беркдир

(1729—1797).

Шунга кўра, классик консерватизмни Англияда вужудга келган дейиш мумкин. Э. Берк 1970 йил ёзган „Франциядаги инқилоб тўғрисида ўйлар“ асарида эркинлик концепциясини ҳимоя қилди, ҳатто бунга либераллар ҳам тан беришди. Бироқ, Берк фикрича, жамият ҳаётида яхши натижаларга инқилоб орқали эмас, балки ижтимоий-сиёсий институтларнинг эволюцион тараққиёти орқали эришилади.

Консерватизмнинг асосий қадриятлари тарих, ҳаёт, қонун, тартиб, иптизом, ижтимоий барқарорлик, анъаналар, оила, миллат, давлат, жамият, ҳокимият, иерархия ва диндир. Ижтимоий консерватизмнинг ўзига хос жиҳатлари қуйидагилардан иборат:
— инсониятнинг қадимий ахлоқий анъаналарини сақлаб қолиш;
— қадриятлар ёки ижтимоий институтларни радикал инкор қғглишга нисбатан шубҳали муносабат;
— жамиятни яхлит организм сифатида тушуниш ва уни машинага ўхшаб қайта қуриш мумкин эмаслигига ишониш.