Mavzu: Xalqaro ahvol

1.2.Importni urnini bosish va eksportga karatilgan savdo siyosatlarini jaxon tajribasi.

Karor bilan boj tulashdan ozod etilgan yoki boj tulanmaydigan tovarlar turlari ruyxati belgilandi. 1995 yilning 7 oktyabrida Vazirlar Maxkamasining «Import bojlarini kullash tartibi tugrisida» 389 – sonli karorni kabul kildi.Unda import bojlarini kullanilishini Uzbekiston Respublikasining xalkaro shartnomalariga muvofik xolda tartibga solish maksadida Uzbekistonning bojxona xududiga Uzbekiston bilan erkin savdo tugrisida kelishuvlar tuzib, erkin savdo tartibini kullayotgan Belorus, Gruziya, Kozogiston, Kirgiziston, Turkmaniston, Rossiya, Moldova, va Ukraina davlatlaridan tovarlardan import boji undirilmasligi belgilandi.

Shuningdek, karor bilan Uzbekiston savdo-iktisodiy alokalarda eng kup kulaylik berish tartibi kullayogan mamlakatlar ruyxati kayd etilib, ruyxatga shu davrga jami bulib 32ta davlat kirgan.
1996 yilning 20 martida «Eksport maxsulotini ishlab chikaruvchi korxonalarni ragbatlantirishning kushimcha chora-tadbirlari tugrisida»gi Farmon kabul kilindi. Tayyor maxsulotni chet el bozorlariga chikishiga kumaklashishi maksadida 1996 yilning 1 aprelidan boshlab tovarlarga nisbatan, ularning ishlov berganligi darajasiga karab differentsiatsiyalangan boj stavkalari joriy etilishi belgilandi.
Mazkur farmonga muvofik, 1996 yilning 20 martida Vazirlar Maxkamasining «Tashki iktisodiy faoliyatni tartibga solish mexanizmini takomillashtirish chora-tadbirlari tugrisida» 114-sonli karori xam kabul kilindi. Unda tarif va notarif usullari orkali boshkarish tizimini muvofiklashtirish maksadida 1996 yilning 1 aprelidan boshlab joriy etiladigan yangi eksport va import bojlari stavkalari belgilandi. Jumladan, eksport boji jami bulib 97 tovar guruxiga nisbatan belgilanib, karorga kura bojning eng past 5% stavkasi gullar, kunjut va beda urugi, mineral va gazlangan suvlar, parchalangan marmar, neft moylari chikindilari, ugitlar va koplamali simlarga nisbatan, 50% stavka karton kogozi va kogozdan tayyorlangan buyumlar xamda tabiiy asalga nisbatan, eksport bojining eng yukori 100% stavkasi san’at asarlariga nisbatan, kolgan kupchilik tovarlarga nisbatan esa 10%, 20%, 30% va 40% mikdorida belgilandi. Eksport boji stavkalarining urtacha kursatkichi urta mikdorda 20-40% ni tashkil etdi.
Import boji jami bulib 78 tovar guruxiga nisbatan belgilanib, import boji undiriladigan tovarlar ruyxatiga kiritilmagan tovarlar uchun boj stavkasi 1%, rangli metallar va ulardan tayyorlangan buyumlarga nisbatan 5%, kolgan tovarlarning kupchiligiga nisbatan esa 10%, 20% va 30% dan iborat buldi.
1996 yilning 18 iyunida Vazirlar Maxkamasi «Tovarlar eksportini tartibga solishni erkinlashtirish kushimcha chora-tadbirlari tugrisida» 219-sonli karor kabul kildi. Eksport maxsulotini ishlab chikaruvchi korxonalarni ragbatlantirish maksadida 1996 yilning 1 iyulidan boshlab yangi eksport boji stavkalari joriy etildi. Karorga kura jami 41 tovar guruxiga nisbatan eksport bojlari belgilanib bojning eng past 5% stavkasi marmar mayda parchalari, koplamali simlar, mineral yoki kimyoviy va azotli yoki fosforli ugitlar, paxta tolasi, uning chikindilari va shisha idishlarga nisbatan, eng yukori 100% stavkasi san’at asarlariga nisbatan, kolgan tovarlarga nisbatan esa 10% , 15%, 20%, 30%, 40% mikdorida belgilandi. Umuman olganda, belgilangan boj stavkalari nisbatan yukori bulib, kupchilik tovarlarga nisbatan boj stavkasining kursatkichi 30-40% dan iborat buldi.
1996 yilning 1 oktyabridan Vazirlar Maxkamasi «Uzbekiston Respublikasiga tovarlar importini muvofiklashtirish chora-tadbirlari tugrisida» 342-sonli karorini kabul kildi. Unda milliy ishlab chikaruvchilarni ximoya kilish va importni tartibga solish tizimini yanada takomillashtirish maksadida 1996 yilning 1 noyabridan boshlab yangi import boji stavkalarini joriy etish belgilandi. Import boji stavkalari jami bulib 97 tovar guruxiga nisbatan belgilanib, bojning eng past 5% stavkasi kul asboblari, pichoklar, koshik, sanchkilar, rangli metallar va ulardan tayyorlangan buyumlarga nisbatan, eng yukori 30% stavkasi tovarlarning kupchiligiga nisbatan va kolgan tovarlarga nisbatan 10% va 20% mikdorida, ruyxatga kirmagan tovarlarga nisbatan esa 1% mikdorida belgilandi. Import boji stavkasining urtacha kursatkichi 20% atrofida buldi.
1996 yilning 10 deabrida Vazirlar Maxkamasining «Aloxida turdagi tovarlarga import bojlari stavkalarini uzgartirish tugrisida» 438-sonli karorini kabul kildi. Karor bilan iste’mol tovarlarining importini tartibga solish va milliy ishlab chikaruvchilarning manfaatini ximoya kilish maksadida 1997 yilning 1 yanvaridan boshlab import kilinayotgan iste’mol tovarlarining aloxida turlariga nisbatan yangi import boji stavkalari joriy etildi. Karorga kura, jami 8 tovar guruxiga import boji stavkalari uzgartirilib, jumladan gullar, tomatlar, bodring, minerl suv, plastmassa takinchoklar, paxtadan yigirilgan iplar va ulardan tukilgan matolar, sintetik iplardan tukilgan matolarga nisbatan 30%, atir-upa maxsulotlariga nisbatan 20%, xamda foto va kino tovarlarga nisbatan 10% mikdorida import boji stavkalari belgilandi.