Mavzu: Vaqtli matbuotlar Reja: Matbuot tarixi haqida. Matbuot turlari. Gazeta haqida

Gazeta yoki roʻznoma bir nom ostida muntazam chop etiluvchi vaqtli nashrdir.
Gazeta (ital. gazzetta — chaqa pul) — kundalik voqealar toʻgʻrisida materiallar eʼlon qilinadigan davriy (vaqtli) bosma nashr. Ommaviy axborot va targʻibotning asosiy vositalaridan biri. Uning vazifasi jamiyatning axborotga boʻlgan ehgiyojini, maʼnaviy intellektual talablarini qondirishdan iborat. G. faqat ijtimoiy-siyosiy, maʼnaviy hayot obʼyekti boʻlib qolmay, balki moddiy i. ch. obʼyekti, i. ch.-iqtisodiy munosabatlar sohasi hamdir. Shu bilan birga G. tovar — moddiy mahsulot ham hisoblanadi. G. hajmi 2 sahifadan 100 sahifagacha va undan koʻp boʻlishi mumkin . Demokratik jamiyatda kafolatlangan siyosiy erkinliklar, jumladan matbuot erkinligi G. faoliyatining samarali boʻlishi uchun qulay imkoniyat yaratadi. Avtoritarizm va totalitar tuzum sharoitida esa G. bunday imkoniyatdan amalda mahrumdir.
G.chilik taraqqiyoti Oʻzbekistonda ham oʻz tarixiga ega. Bu yerda 19-asrning 70-y.laridan "Turkestanskiye vedomosti" G.sining chiqa boshlashi Turkistonda davriy matbuotning ibtidosi boʻldi. Unda oʻlka tarixi, madaniyati, geogr.si, etnografiyasi, sanoati va b.ga oid maqolalar bosilgan. Shu bilan bir vaqtda oʻzbek tilida "Turkiston viloyaining gazeti" ham nashr etila boshladi. 1917 y.gacha Turkistonda bu ikki G.dan tashqari, turli vaktlarda oʻzbekcha va ruscha (baʼzan qirgʻiz va tojik tillarida) 100 dan ortiq G.lar chiqqan. Ular asosan savdo, sanoat markazlari — Toshkent, Samarqand, Ashxobod, Qoʻqon, Andijon, Fargʻona va b. shaharlarda nashr etilgan.
Bular vazifasi, davriyligi va b. xususiyatlari jihatidan turlicha edi. 20-asr boshida hozirgi Oʻzbekiston hududida taraqqiyparvar oʻzbek maʼrifatchilari tomonidan nashr qilingan "Tarakkiy", "Xurshid", "Shuhrat" (1906—07), "Buxoroyi Sharif", "Samarkand", "Sadoi Turkiston", "Sadoi Fargʻona"( 1912—15), "Najot", "Fargʻona nidosi", "Turk eli", "Xurriyat", "El bayrogʻi" (1917—18) kabi G.lar milliy gazetachilik tarixida munosib oʻrin egallaydi. Ularda milliy taraqqiyot muammolari oʻz ifodasini topgan. Ayniqsa "Taraqqiy" birinchi bor erkinlik, tenglik gʻoyalarini ilgari surdi, jadidlarning qarashlariga moslashib, istiqlolning maʼnaviy zamini masalasiga katta eʼtibor berdi. Shuning uchun ham OʻzR Oliy Kengashi "Taraqqiy" G.sining 1-soni chiqqan 27 iyun (1906) sanasini oʻzbek jurnalistlarining kasb bayrami — Matbuot va ommaviy axborot vositalari xodimlari kuni sifatida nishonlash toʻgʻrisida qaror qabul qildi (1993).
E’tiboringiz uchun rahmat!!!