Mavzu: Uyg‘onish davri musiqa san’ati

---

JB (JeyBi) online maktabi
t.me/garmoniyam
t.me/JeyBischool
Mavzu: Uyg‘onish davri musiqa san’ati
XVII asmi musiqa madaniyati tarixining
ma’lum pillapoyasi si- fatida qabul qilish
mumkin. Asrlar davomida to‘plangan ijod
namu- nalari unda mujassamlandi hamda
musiqa san’atining ko‘pgina yangi tur va
janrlari namoyon bo‘la boshladi. Aynan XVII
asrda dunyoviy va cherkov professional
musiqasining bir-biridan ajratish jarayoni
tugadi hamda opera musiqasining yaralishiga
imkon tug‘ildi.
Opera janrining paydo bo'lishi nafaqat musiqa
san’atidagi ulkan taraqiyotdan darak beradi,
balki musiqaning dunyoviy unsurlari o‘sib
borayotganidan dalolat beradi. 0 ‘rta asr
tafakkur shakllaridan asta- sekin yiroqlashib,
hayotiy san’atga bo‘lgan ochiq intilish - zamo-

---

naviy insonni hayajonga soluvchi
muammolami, uning his hayajonla- rini,
fikrlarini yorqin tasvirlashga qaratilgan jamiyat
ongidagi chuqur rivojlanishdan dalolatdir.
Opera - san’atning sintetik turi bo‘lib, unda -
teatr, sheriyat, raqs, rassomchilik, musiqa
san’atlari o‘zaro uyg‘unlashgan holda namoyon
bo‘ladi. Uning badiiy ta’sir vositalari deyarli
chegara bilmaydi. Ope raning ta’siri XVII va
XVIII asr musiqasining barcha sohalariga tar-
qaldi. Uning negizida cholg‘u musiqaning yangi
janrlari, jumladan, uvertyura, orkestr va balet
syuitasi tashkil topdi. Shuningdek, opera
dramaturgiyasiga, uning obrazlariga yangi
bo‘lgan simfoniya shakl- landi. Hatto diniy
musiqa -oratoriya, kantata opera obrazlarining
dra- matizmi bilan opera shakllari, konsertbop
vokal uslubi, kompozitsiya tamoyillari kirib
keldi.
Janming kompleks tabiati uni katta sahnada
ijro etilishi, keng de- mokratik auditoriya bilan
muloqotda bo‘lishni taqozo etdi, operani
jamiyatda tutgan o‘mining o‘ziga xosligi ham
shundan iborat boidi.

---

Italiya operasi. Renessans davri san’ati gullab
yashnagan va o‘zinig ajoyib hosilini bergan
Italiya - opera vataniga aylandi.
0‘zining boy badiiy madaniyati bilan shuhrat
qozongan Florensiya - operaning ilk
o‘choqlaridan boidi. Shoir, sozanda, olim va
san’at shinavandalarining to‘garagi (camerata)
tarixiy dovruqqa ega bo‘ldi, uni florensiyalik
metsenat Jovanni Bardi (1534-1612) va uning
do‘sti kompozitor Yakopo Korsi(1561-1602)lar
boshqardi. Ushbu to‘garakda yangi
musiqiy-dramatik janming asosini tashkil
qiluvchi estetik nizomlar, ba’zi tamoyillar
birinchi marta shakllantirildi. Shoir Ottavio
Rinuchchini (1562-1621), sozandalar Yakopo
Peri (1561—
1633) va Julio Kachchini ("1548-1618)
Florensiya operasining asos- chilari bo‘ldilar.
O.Rinuchchinining matni va Y.Perining
musiqasi bilan (tarixan) birinchi opera “Dafna”
1594-yil Florensiyada Y.Korsining uyida
qo‘yildi. Afsuski asar partiturasi saqlanib
qolmagan. Bizgacha yetib kelgan birinchi
Florensiya operasi antik afsona syujetiga yozil 
gan “Evridika” operasi bo‘ldi (1600), uning

---

mualliflari - shoir Ottavio Rinuchchini va
kompozitor Yakopo Peri bo‘ldi. Florensiya
operasida qo‘shiq - sahnada joylashgan, uncha
katta bo‘lmagan cholg‘u an- sambli jo‘rligida
ijro etilardi. Ilk Italiya operasining yana bir
maktabi Rim edi. Bu maktabning opera
syujetlarida xristian diniy g‘oyalari, albatta
nasihatlar bilan targ‘ib qilinar edi. Rim
operasini eng mash hur qo‘shiqchi va
kompozitorlari Stefano Landi, aka-uka
Madroki- lar, Marko Maradzoli, Loretto Vittori
va boshqalar. Stefano Landi (1586-1639)ning
ijodi Rim opera maktabiga xosdir. Uning
“Avliyo Aleksey” operasi 1632-yilda Barberinilar
teatrida qo‘yildi va katta shuhrat qozondi.
Ushbu asar dramaturgiyasidagi yangilik va
muhim narsa - komediya unsurlarining
kiritilishi bo‘ldi. Loretto Vittorining (1588-1670)
“Galateya” operasi Rim maktabining eng
yaxshi asar- laridan bir hisoblanadi.