Mavzu: ureazaning tibbiyotdagi ahamiyati

Mirzo ulug‘bek nomidagi

O‘zbekiston Milliy Universiteti
Biologiya fakulteti biologiya
biologiya yo‘nalishi 302-guruh talabasi Roxataliyeva Husnidaning Enzimologiya fanidan
MUSTAQIL ISHI

MAVZU:UREAZANING TIBBIYOTDAGI AHAMIYATI

Reja:
1. Ureaza haqida umumiy ma'lumot
2. Helicobacter pylori
2. Ureazadan diagnostikada foydalanish

Ureaza (yunoncha osron - siydik va -ase - biokimyoviy nomenklaturaning standart affiksi, moddaning fermentlar sinfiga tegishli ekanligini ko'rsatadi) - amidaza guruhidan gidrolitik ferment bo'lib, u gidrolizni katalizlashning o'ziga xos xususiyatiga ega. karbamiddan karbonat angidrid va ammiakga:

CO (NH2) 2 + H2O → CO2 + 2NH3

Ureaz bakteriyalarda (masalan, urobakteriyalar), xamirturushlarda, o'simliklarda (ayniqsa, soya urug'ida ko'p), shuningdek, bir qator umurtqasiz hayvonlarda uchraydi; azot almashinuvining asosiy mahsuloti sifatida karbamid hosil bo'lgan hayvonlarning hujayralarida ureaza yo'q. Odamlar va hayvonlarda ureaza bakterial flora tomonidan hosil bo'ladi. 1926 yilda amerikalik biokimyogar Jeyms Sumner ureaza oqsil ekanligini isbotladi.

Molekulyar og'irligi: 480 000
Optimal pH qiymati: 7,4
Optimal harorat: 60 ° C

Inhibitorlar: og'ir metallar (Pb2 +), vodorod periks, atsetohidroksamik kislota. Og'ir metallar tomonidan inhibe qilingan ureazaning qayta faollashishi etilendiamintetraasetik kislota bilan o'zaro ta'sir qilish orqali mumkin.

Ureaz dimerlarni hosil qilish uchun bog'langan ikkita subbirlikdan (a va b) iborat bo'lib, ular o'z navbatida trimerlarni (ab) 3 hosil qilish uchun bir-biri bilan bog'lanadi. Trimerlar maxsus murakkab tuzilma hosil qiladi ((ab) 3) 4. Helicobacter pylori-da g'ayrioddiy ureaza topildi, unda 6 ta keng tarqalgan ferment bo'linmalaridan 4 tasi 24 ta subbirlikdan (a12b12) iborat umumiy kompleksga ega. Ushbu supramolekulyar kompleks oshqozon kislotasi xlorid kislotasini zararsizlantirish uchun ammiak ishlab chiqaradigan ushbu bakteriyada qo'shimcha ferment barqarorligini ta'minlaydi, deb ishoniladi. Ureazaning yuqori faolligi mavjudligi Helicobacter va Ureaplasma urealyticum bakteriyalarining diagnostik belgisi sifatida ishlatiladi.

OSHQOZON ICHAK YOKI SIYDIK YO`LLARINING KO`PLAB PATAGENLARI UREAZA ISHLAB CHIQARADI BU POTAGENLARNING MAVJUDLIGINI ANIQLASH UCHUN DIAGNOSTIKA SIFATIDA UREAZANI ANIQLASH IMKONINI BERADI

UREAZA MUSBAT POTAGENLARIGA QUYIDAGILAR KIRADI
PROTEUZ MIROBILIZ VA PROTEUZ VULGARIUZ
NOKARDIYA HELICOBAKTER PYLORI
BRUSELLA VA BOSHQALAR
UREAZAZNING FERMAENTATIV HOLATI TUFAYLI INSON HUJAYRALARIGA TOKSIK TA`SIR KO`RSATADI
UREOLITIK FAOLLIKNING MAVJUDLIGI BIR QATOR BAKTERIALARNING MUHUM BELGISIDIR.

UERAZA HA IMMUNOGEN OQSIL BO`LIB QON ZARDOBIDA MAVJUD BO`LGAN ANTIGENLAR TOMONIDAN TAN OLINADI BUNDAY ANTIGENLARNING MAVJUDLIGI ROMATOIT ARTRIT, ATEROSKLEROZ YOKI SIYDIK YO`LLARI KABI BIR QANCHA UZOQ DAVOM ETADIGAN KASALLIKLARNING RIVOJLANISHOI BILAN BOG`LIQ

UREAZA KARBAMID GIDROLIZIGA QODIR. BU BIRIKMA KENG TARQALGAN U TABIY MUHITDA SUV TUPROQ VA INSON TANASIDA UCHRAYDI. BU YERDA UNING PAYDO BI`LISHI OQSILLARNING PARCHALANISHI BILAN BOG`LIQ. ODAMLARDA KARBAMID BUYRAKLARNING NOR,AL FAOLIYATINING OMILI HISOBLANADI. SOG`LOM KATTA ODAM KUNIGA TAHMINAN 30 GRAMM KARBAMID CHIQARADI.AMMO U NAFAQAT SIYDIKDA BALKI QON ZARDOBIDA TERDA VA HATTO OSHQOZONDA HAM MAVJUD. KARBAMIDNING UREAZA BILAN GIDROLZI MURAKKAB JARAYONDIR.
OSHQOZON ICHAK TRAKTI VA SIYDIK YO`LLARINING AYRIM POTAGENLARI UREAZA ISHLAB CHIQARADI ULARNI ANIQLASH UCHUN UREAZA TESTINI O`TKAZISH KERAK SIYDIKDA KARBAMID TARKIBINI ANIQLASHNING MA`LUM LABARATORIYA USULLARI MAVJUD. BU USULLAR REAKSIYA NATIJASDA CHJIQARILGAN AMMIAK MIQDORINI O`LCHASHGA ASOSLANGAN
ROMATOID ARTRIT UZOQ DAVOM ETADIGAN KLASSIK KASALLIK. BU QO`SHMA SHIKASTLANISHGA OLIB KELADIGAN YALLIG`LANISH HOLATI UNING RIVOJLANISHI DAVOMIDA BO`G`INLARDAGI GIALIN MODDASI KAMAYADI VA SUYAKLAR ARTROFIYASI UCHRAYDI.

Helicobacter pylori (oshqozon pilorida yashovchi lotincha spiral bakteriya [1], an'anaviy transkripsiyasi - X (G) Helicobacter pilori) - oshqozon va o'n ikki barmoqli ichakning turli sohalarini zararlaydigan spiral grammusbat bakteriya. . Oshqozon va o'n ikki barmoqli ichak yarasi, gastrit, duodenit, oshqozon saratoni va, ehtimol, oshqozon limfomalarining ko'p holatlari etiologik jihatdan Helicobacter pylori infektsiyasi bilan bog'liq. Biroq, Helicobacter pylori yuqtirganlarning aksariyati (90% gacha [3]) kasallikning hech qanday alomatlarini ko'rsatmaydi

Domen: Bakteriyalar
Turi: proteobakteriyalar
Sinf: Epsilon proteobakteriyalari
Tartibi: Campylobacterales
Oila: Helicobacteraceae
Jins: Helicobacter
Turlari: Helicobacter pylori
Xalqaro ilmiy nomi
Helicobacter pylori (Marshall va boshq. 1985) Gudvin va boshqalar. 1989 yil
Helicobacter umumiy nomi kelib chiqqan bakteriyaning spiral shakli ushbu mikroorganizmning oshqozon va o'n ikki barmoqli ichakning shilliq qavatiga kirib borish qobiliyatini aniqlaydi va oshqozon shilliq qavatini qoplaydigan shilliq jelda bakteriyalarning harakatlanishini osonlashtiradi.
H. pylori o'lchamlari va sxematik tuzilishi
Helicobacter pylori - uzunligi taxminan 3 mikron, diametri taxminan 0,5 mikron bo'lgan spiral gramm-manfiy bakteriya. U 4-6 flagellaga ega va hatto qalin shilimshiq yoki agarda ham juda tez harakat qilish qobiliyatiga ega. Bu mikroaerofil, ya'ni uning rivojlanishi uchun kislorod mavjudligini talab qiladi, lekin atmosfera tarkibiga qaraganda ancha past konsentratsiyalarda.
Oshqozon-ichak kasalliklari, xususan, gastrit, o'n ikki barmoqli ichak, oshqozon yarasi va oshqozon saratoni, asosan, H. pylori infektsiyasi natijasida yuzaga keladi. Ushbu bakteriya insonning patogen holatini qo'zg'atadi va eng ko'p uchraydigan kasalliklarni keltirib chiqaradi: siydik toshlarining paydo bo'lishi, oshqozon yarasi, pielonefrit va jigar komasi. H. pylori oshqozonning kislotali muhitida yashashi ureaza fermenti faolligiga juda bog'liqdir. H. pylori infektsiyasining o'ziga xos xususiyati uning ureaza fermenti buferlash faolligi natijasida davom etishidir. Ferment karbamid gidrolizi orqali karbonat angidrid (CO2) va ammiak (NH3) hosil qilish uchun oshqozon kislotasini neytrallash orqali oshqozon muhitini bakteriyalar uchun bardoshli muhitga o'zgartiradi.
Noqulay sharoitlarda, shuningdek, "etuk" yoki eski madaniyatlarda Helicobacter pylori spiraldan yumaloq yoki sharsimon kokoid shakliga aylanish qobiliyatiga ega. Bu uning omon qolishiga yordam beradi va bakteriyaning epidemiologiyasi va tarqalishida muhim omil bo'lishi mumkin Bakteriyaning kokkoid shakli sun'iy ozuqaviy muhitda etishtirishga to'g'ri kelmaydi (garchi u o'z-o'zidan ekinlar "yoshi" bilan paydo bo'lishi mumkin), ammo AQSh va boshqa mamlakatlardagi suv manbalarida topilgan. Bakteriyaning kokkal shakli ham in vitroda oshqozon epitelial hujayralariga yopishib olish qobiliyatiga ega. H. pylori ning kokkoid shakllarini yoʻq qilishga urinishlardan soʻng aniqlash mumkin boʻlib, ularning antibiotiklarga nisbatan chidamliligi va spiraldan koʻra virulentlik va karsinogenezga hissa qoʻshadigan moddalarni koʻproq sintez qilishi haqida dalillar mavjud.
Kokkoid hujayralar hujayra devori tuzilishining tafsilotlari bilan farqlanadi (hujayra peptidoglikanida N-atsetil-D-glyukozaminil-b (1, 4) -N-asetilmuramil-L-Ala-D-Glu motivining ustunligi). devor (GM-dipeptid)), hujayra devori strukturasidagi o'zgarishlar mezbonning immunitet tizimi tomonidan bakteriyalarni tan olinmasligiga olib keladi (bakterial mimikriya) .
H. pylori virulentlik omillari
H. pylori ning oshqozon shilliq qavatini kolonizatsiya qilish va gastrit yoki oshqozon yarasini keltirib chiqarish qobiliyati nafaqat mezbon immunitetining holatiga, balki ma'lum bir bakterial shtammning individual xususiyatlariga ham bog'liq.

Diagnostik foydalanish :

Oshqozon-ichak trakti va siydik yo'llarining ayrim patogenlari ureaza ishlab chiqaradi, bu ularni aniqlash uchun ureaza testini (boshqa mezonlar bilan birgalikda) va ma'lum sharoitlarda yarim miqdoriy aniqlash uchun foydalanish imkonini beradi. Siydikdagi karbamid tarkibini aniqlashning ma'lum laboratoriya usullari, uning soya ureaza ishtirokida gidrolizlanishiga asoslangan, so'ngra reaksiya natijasida chiqarilgan ammiak miqdorini o'lchash.
Og'ir metallarni aniqlash uchun ureaz biosensorlari og'ir metallar ionlari bilan suvning umumiy ifloslanishini aniqlash uchun ishlatilgan.

Ureaz testining ta'rifi

Ureaz testi - siydikning ishqoriy fermentatsiyasini (karbamid) mikroorganizmlar tomonidan ammiak ishlab chiqarishni aniqlaydigan biokimyoviy test.
Karbamid fermentatsiyasi "ureaza" fermenti ishtirokida sodir bo'ladi, natijada ammiak va karbonat angidridning ikkita molekulasi hosil bo'ladi.
Ureaz faolligi Proteus turlarini aniqlashning muhim xususiyatlaridan biri bo'lib, Proteusni Enterobacteriaceae ning laktoza fermenti bo'lmagan a'zolaridan ajratish imkonini beradi.
Kristensen 1946 yilda ichak tayoqchalarini farqlash uchun testni ishlab chiqdi. Ureaza faolligini tekshirish uchun ishlatiladigan karbamid agar bazasi uning sharafiga Kristensen Urea Agar deb nomlanadi.
Sinov paytida organizmlar karbamiddan azotning yagona manbai sifatida foydalanadi va bu muhitning bufer qobiliyatini engish uchun etarli miqdorda ammiak ishlab chiqaradi.
PH o'zgarishi natijasida muhit rangining o'zgarishi sinov natijasini ko'rsatadi.
Ureaz testining maqsadi
Organizmning karbamidni gidrolizlovchi ureaza fermentini ishlab chiqarish qobiliyatini tekshirish.
Ureaza-musbat Proteusni boshqa Enterobacteriaceaelardan farqlash.
Sinov qilingan mikroorganizmlar
Karbamid testi quyidagilarni aniqlash uchun testlar batareyasining bir qismidir:
Gram-salbiy ichak patogenlari, shu jumladan Yersinia spp.
Tez gramm-manfiy tayoqchalar - Brucella, Helicobacter pylori va Pasteurella.
Gram-musbat tayoqchalar - Corynebacterium va Rhodococcus spp.
Xamirturushlar - Cryptococcus spp.
To'g'ridan-to'g'ri, bu test H. pylori mavjudligini aniqlash uchun oshqozon biopsiya namunalarida tezkor test sifatida amalga oshiriladi.
Tez ureaz testi (RUT)
Tez ureaza testi (RUT) Helicobacter pylori diagnostikasi uchun mashhur diagnostika testidir. Bu tez, arzon va oddiy test bo'lib, oshqozon shilliq qavatida ureaza mavjudligini aniqlaydi. U CLO testi (Campylobacter-o'xshash organizm testi) sifatida ham tanilgan. Ushbu test oshqozon shilliq qavatini to'plash uchun oshqozon endoskopiyasi va biopsiya deb ataladigan protseduradan foydalanadi.Sinov gastroskopiya vaqtida amalga oshiriladi. Oshqozon antrumidan shilliq qavat biopsiyasi olinadi va karbamid va fenol qizil kabi indikator bo'lgan muhitga joylashtiriladi. H. pylori tomonidan ishlab chiqarilgan ureaza karbamidni ammiakga gidrolizlaydi, bu muhitning pH darajasini oshiradi va namunaning rangini sariq (MANB) dan qizil (musbat) ga o'zgartiradi.Sinov, shuningdek, gistopatologiya natijasining to'g'riligini norasmiy baholash uchun ishlatilishi mumkin va nomuvofiqliklar gistopatologiyani ko'rib chiqishga va patolog bilan munozaralarga sabab bo'lishi kerak.

Karbamid nafas olish testi

Karbamid bilan nafas olish testi ureaza faolligiga asoslangan Helicobacter pylori ni aniqlash uchun keng tarqalgan invaziv bo'lmagan testdir. Bu juda sezgir va o'ziga xos test.
Bemor radioaktiv yorliqli karbamidni (radioaktiv uglerod-14 yoki radioaktiv bo'lmagan uglerod-13) yutadi. Agar infektsiya mavjud bo'lsa, Helicobacter pylori tomonidan ishlab chiqarilgan ureaza karbamidni ammiak va CO2 sifatida chiqariladigan bikarbonat hosil qilish uchun gidrolizlaydi. Belgilangan CO2 sintillyatsiya hisoblagichi (Karbon-14) va izotop nisbati massa spektrometriyasi yoki massa korrelyatsiya spektrometriyasi (Karbon-13) yordamida aniqlanadi.

Lactobacillus fermentumdan ureaz fermenti preparati.

Bu ferment preparati patogen bo‘lmagan, toksikogen bo‘lmagan Lactobacillus fermentum bakteriyasidan olingan. Uning tarkibida karbamidning ammiak va karbonat angidridga gidrolizlanishini osonlashtiradigan ureaza fermenti (CAS Reg. No 9002-13-5) mavjud. U oziq-ovqat va farmatsevtika idorasi (FDA) tomonidan odatda xavfsiz (GRAS) yoki oziq-ovqat qo‘shimchalari sifatida tan olingan, sof madaniy fermentatsiya jarayoni orqali ishlab chiqariladi.
Foyadalanilgan adabiyotlar:

5% - https://microbiologyinfo.com/urease-test-principle-media-procedure-and-result/

4% – https://microbeonline.com/urease-test-principle-procedure-interpretation-and-urease-pozitif-organsims/
3% - https://medicalstudyzone.com/urease-test-for-urea/
3% - https://asm.org/getattachment/ac4fe214-106d-407c-b6c6-e3bb49ac6ffb/urease-test-protocol-3223.pdf
2% - https://asm.org/Protocols/Urease-Test
1% - https://www.austincc.edu/microbugz/urease_test.php