Mavzu: Umumiy sitoembriologik usullardan foydalana olish

Mavzu:Chang donachalarini shakli va hajmini aniqlash.
Umumiy ma’lumot
Changchi mikrospora - chang hosil qilish uchun xizmat qiladi.
Changchilar yig'indisi (to'plami. majmu’i) andosey (androceum) deb
ataladi.
Ayrim hollarda changchilar soni gulqo\rg‘onda bir xil etnas. Gultoj —
barglar soniga teng (Lillya Lilium). Ko'pgina hollarda esa changchilarni
soni gultoj barglar sonidan ikki va undan bir necha marta ortiq (ayiqtovon
itburun, olma, lavr singari o'simliklar); boshqa hollarda changchilar soni
kam, gultoj sonidan kam - bitta (kanna) yoki ikkita (nastarin).
Gulqo4rg4onning bir qismi sifatida changchi gulda spiral
(magnoliya -Magnolia, ayiqtovon — Ranunculus) yoki davra (mutovka)
shaklida (lola, liliya - Lilium va boshqalar) joylashgan bo'ladi.
Changchilar kuzatilganda ularni uzunligi bir xilligiga e’tibor berish
lozim.
Ayrim o 4simlik oilalari vakillari, xususan, labguldoshlar - Labiatae,
sigirquyruqdoshlar - Scrofulariacae oilasi vakillarining gulqo'rg'onida
changchilar soni to'rtta, lekin qizig'i shundaki, uning ikkita old
tomonidagisi uzun, ikkitasi (qisqa) kalta. Karamdoshlar (krestguldoshlar)
oilasiga mansub o'simliklarning gulqo4rg*onida 6 ta changchidan 4 tasi
uzun, 2 tasi qisqa bo'ladi. Bunday androsey to'rt siklli androsey deb
yuritiladi.
Ishning borishi :
Amaliy mashg'ulotda androseyning tuzilishini kuzatish uchun
namuna sifatida qizil piyoz - Allium сера olinadi. Lupa va preparat
tayyorlaydigan asboblar yordamida androseyni predmet oynasiga qo'yib,
osonlik bilan piyoz gulida 6 ta chang borligi kuzatiladi. Ular ikki davra
hosil qilgan holda mutovka shaklida gul qo'rg'oni qarshisida joylashgan.
Kuzatilgan changchilardan birining chang ustunchasi va changdoni
sinchiklab oVrganiladi. Xuddi shu maqsadda tayyor preparatda ham
changning tuzilishi uning ko'ndalang kesmasida o'rganiladi va surati
chizilib, tavsifi batafsil yoziladi.Shundan so4ng chang xaltalaridan birining tuzilishi kichik va katta qilib ko4rsatadigan obyektivda yaxshilab kuzatiladi. Chang xaltasining tashqi qatlami epiderma. Subepidermal qatlam endotetsiy deb atalib, u ancha yillik o’z mahsulini tez yo4qotuvchi hujayralardan iborat. Uning
bir qadar yo4g 4onlashgan qismi fibrioz belbog4i deb atalib, chang
xaltasining ochilishiga yordam beradi. Endotesiydan ichkarida o 4rta
qatlam joylashgan. Changdonning eng ichki qatlami yopuvchi yoki
qoplovchi - tapetumdir. Uning hujayralari yirik bir necha yadroli,
sitoplazma bilan to'ia bo'lib, changdon pisha (etila) borgan sari tapetum
hujayralari asta-sekin qisman yoki butunlay yo'qola boradi. Chunki
undagi mahsulot changning oziqlanishi uchun sarflanadi.
Mikroskopda changdon qismlari - epiderma, endotetsiy, o 4rta qatlam,
tapetum va sporogon to ‘qimalari, chang xaltasi va chang o‘rganilib,
surati chiziladi va tavsifi batafsil yoziladi.