Mavzu: Tutuq belgisining ishlatilishi

5- sinf Ona tili

Mavzu: Tutuq belgisining ishlatilishi

Dars maqsadi:	a) tutuq belgisining ishlatilish o`rinlari, ma`no farqlash vazifasi haqida ma`lumot berish;
	b) o`quvchilarning dunyoqarashini rivojlantirish, fikrlash doirasini kengaytirish;
	d) o`quvchilarning og`zaki va yozma nutq malakalarini rivojlantiriah.
Dars xili:	Yani bilim berish
Dars uslubi:	O`qituvchi bayoni, savol- javob, mashqlar ishlash, kichik guruhlar bilan ishlash, “Klaster”, “Aqliy hujum”
Dars jihozi:	Darslik, yozuv taxtasi, rasmli tarqatmalar, nutq o`stiruvchi matnlar, tarqatmalar.
DTS talabi:	Tutuq belgisining ishlatilishi haqida ma`lumot

Darsning borishi:

1. 
   Tashkiliy davr
   

1. 
   Salomlashish
   
2. 
   Darsni tashkil etish
   
3. 
   Shu kungi yangiliklar
   
4. 
   O`quvchilarni guruhlarga bo`lish. “Vatan”, “Ona”, “Tabiat” guruhlariga bo`linadi
   

2. 
   O`tilganlarni yodga tushirish.
   

1. 
   Alifboning matematik formulasini yozish (j: 29, 26, 6, 3, 1)
   

“Aqlni charxlang” o`yini

Savol- javob. Har bir guruh 2 tadan savolga javob beradi. To`g`ri javob bergan o`quvchilarga rag`bat kartochkalar berib boriladi.

1. 
   Tovush bilan harfning farqini ayting. (J: tovush talaffuz qilinadi, harflar yoziladi. o-o, a-a, b-b, h-h)
   
2. 
   Lab tovushlarini sanab bering.(J: b, p, m, v, f.) lab-lab tovushlari—b, p, m, lab-tish tovushlari—v, f
   
3. 
   Nutq tovushlari qanday vazifa bajaradi? (J: Nutq tovushlari so`zlarda ma`no farqlash vazifasini bajaradi. Masalan: paxta- taxta, tanbur-tanbur, shoh- shoh )
   
4. 
   O`zbek alifbosidagiyon va titroq tovushlarni ayting. (J: l- yon tovush, r- titroq)
   
5. 
   Unli tovushlarga tavsif bering. (J: lablangan: I, e, a—old qator, lablanmagan: u, o`, o—orqa qator) yuqori tor, o`rta keng, keng
   
6. 
   Bir tovush ikki harf bilan ifodalanadigan holatlarni izohlang. (J: ng, sh, ch harf birikmalari bitta tovushni ifodalaydi: keng, she`r, chaman)
   

3. 
   Yangi mavzu bayoni.
   

Kichik sahna ko`rinishi bilan boshlanadi. (Darslikdagi 430- mashq asosida)

Tutuq belgisi she`ri (O`quvchilar aytadi)

Mavzu: Tutuq belgisining ishlatilishi

Lug`at diktant.

An`ana, a`lo, in`om, e`lon, jur`at, ne`mat, ta`zim, mas`ul, she`r, shu`la, Ma`ruf, Ra`no.

Lug`at diktantni o`quvchilar o`zlari tekshirib oladilar (Javoblar slayd orqali namoyish etiladi)

1. 
   Tutuq belgisi a`lo, ra`no kabi so`zlarda unlidan keyin kelib, uning cho`ziqroq aytilishini ifodalaydi.
   
2. 
   San’at, in’om, mas’ul singari so`zlarda tutuq belgisi unlidan oldin qo`yiladi va unlini undoshdan ajratib talaffuz etishni ifodalaydi.
   
3. 
   Mo`jiza, mo`tadil kabi so`zlardan o` unlisi cho`ziq talaffuz qilinsa
   

ham tutuq belgisi qo`yilmaydi.

4. 
   Bo`g`in ko`chirishda tutuq belgisi oldingi bo`g`inda qoldiriladi:
   

Va’-da, ma’-ri-fat, mash’-al, in’-om , shu`-la.

IV. Mustahkamlash.

435-mashq og`zaki bajariladi.

Har bir guruh 2 tadan gap tuzadi.

436-mashq. Namuna:

1. San’at –inson o`z qobilyatidan kelib chiqqan holda shug`ullanishi mumkin

bo`lgan faoliyatdir. Adabiyot—so`z san`ati.

Sanat-harakat. Ukangni o`ngacha sanat.

2. 
   Sur`at—tezlik, jadallik. Surat—rasm. Texnika mehnat sur`atini oshiradi. Biz ustozimiz bilan suratga tushdik.
   
3. 
   qal`a—atrofi muhofaza qilingan, ya`ni qalin devorlar bilan o`raglan joy. Bobur qo’shinlari tomonidan Ixtiyoriddin qal`asi egallandi. Qala—harakat. Ra`no, tandirga o`t qala.
   

437- mashq. Namuna:

A`yon Sun`iy Mo`jiza

Mustaqil ish

1. 
   Guruh. Unlini cho`ziq talaffuz qilish uchun ishlatiladigan tutuq belgili so`z qatnashgan 2 ta gap tuzish
   
2. 
   Guruh. Unlini undoshdan ajratib talaffuz qilish uchun ishlatilgan tutuq belgili so`z qatnashgan 2 ta gap tuzish
   
3. 
   Guruh. O` unlisi cho`ziq talaffuz qilinsa ham tutuq belgisi qo`yilmaydigan so`zli 2 ta gap tuzish
   

Dars yakuni

Guruhlardagi rag`bat kartochkalar soniga qarab, g`olib aniqlanadi. O`quvchilar ishtirokiga qarab baholanadi.

Uyga vazifa 438- mashq

Xayrlashish

Bolalarning o`zi yaxshi,

Boldan shirin so`zi

Xayrlashuv oni keldi,

Bolajonlar, qoling yaxshi